Gisteren kreeg de Nijmeegse universiteit de beoordeling ‘zeer goed’ voor haar profielschets over onderwijs en onderzoek. Voordat je nu al besluit te stoppen met lezen (het lijkt een gaapthema), besef dan wel dat met de beoordeling miljoenen euro’s zijn gemoeid. Aan welke selectiewedstrijd zijn de universiteiten nu weer onderworpen? Alle universiteiten en hogescholen hebben in het voorjaar bij staatssecretaris Zijlstra plannen neergelegd over hun te bereiken profiel. Zijlstra liet een commissie naar al die plannen kijken, want alleen instellingen die zich op een fatsoenlijke manier weten te profileren kunnen geld tegemoet zien. Zijlstra wil de kwaliteit van het hoger onderwijs verbeteren en denkt dit te kunnen bereiken door de instellingen te dwingen zich duidelijker van elkaar te onderscheiden. Vandaar dit circus. En het gaat niet om klein bier. Nijmegen krijgt van Zijlstra jaarlijks mogelijk 14 miljoen euro bijgeschreven als de plannen deugen. Overigens een koekje van eigen deeg, want de staatssecretaris heeft de prijzenpot bijeengeschraapt met geld van de instellingen zelf. Met deze zogeheten ‘kwaliteitsimpuls’ (sorry, wij verzinnen dit soort termen niet) is in het hoger onderwijs 325 miljoen euro gemoeid. Op deze manier probeert Zijlstra het landschap dat hoger onderwijs heet wat bij te kleuren. En dit is geen vrijblijvende oefening. Als de instellingen zich niet houden aan de beloftes die ze nu uitspreken, raken ze de vergoeding weer kwijt. En, kan Nijmegen rekenen op de 14 miljoen euro extra? Het moet raar lopen als de Radboud Universiteit het bedrag niet krijgt. ‘Zeer goed’ lijkt goed genoeg, en Zijlstra heeft al gezegd het oordeel van de commissie te gaan volgen. De commissie heeft namens Zijlstra 51 instellingen beoordeeld. Allemaal ‘zeer goed’? Nee, maar wel veel, namelijk 33. Drie kregen het predicaat ‘excellent’: de Universiteit Utrecht, de Hogeschool voor Arnhem en Nijmegen en de Hanzehogeschool. En vijftien plannen zijn als ‘goed’ beoordeeld. Wie Nijmegen om deze score ‘middenmoot’ noemt, vindt rector magnificus Bas Kortmann op zijn pad. Liever spreekt hij van een ‘gedeelde tweede plaats’. Allebei waar. Waarin belooft Nijmegen zich te gaan onderscheiden? In het rapport dat de commissie heeft beoordeeld staat een hele reeks maatregelen waarmee de Nijmeegse universiteit zich wil profileren: met een op te hogen bachelorrendement, tot 70 procent, met een veel hoger aandeel docenten dat de basiskwalificatie onderwijs heeft (moet driekwart worden) en met een ‘klassiek’ profiel van disciplinaire opleidingen. Ook schuift Nijmegen haar verhoogd aantal contacturen naar voren. Allemaal heldere taal die bij de commissie de handen op elkaar krijgt. Maar toch geen predicaat ‘excellent’. De commissie is minder lovend over de onderzoeksparagraaf. Nijmegen zet in op negen gebieden van onderzoek, maar de commissie vindt onhelder hoe een en ander aansluit op de topsectoren en de eerder door de Europese Commissie gelanceerde toekomstschets Horizon 2020. Dit geeft de hele exercitie een bedenkelijke politieke lading: wie het beste de overheid volgt, krijgt het hoogste punt. Kortmann heeft eerder de autonomie van de instellingen bepleit, als reactie op de dwingelandij van de topsectoren. Een score ‘excellent’ was dus raar geweest? In die zin wel. Al doet Nijmegen met die topsectoren heus wel mee, en spreekt de commissie in haar rapport hulde uit voor de bèta- en medische wetenschappen die prima aansluiten op de topsectoren. Het universiteitsbestuur wijst in een reactie op een inconsistentie bij de commissie: aan de ene kant een minpunt vanwege onvoldoende aansluiting, maar een plus voor de gebieden die het wel goed doen. Wat zo raar is: de topsectoren hebben vrijwel geheel betrekking op bèta en medische wetenschappen. Tja. Toch tevredenheid bij de Nijmeegse bestuurders over de beoordeling? Ze moeten wel. Een weerwoord over de ongerijmdheid is eerder bij de commissie geleverd, maar heeft kennelijk niks uitgehaald. We lezen even mee met de persverklaring van de universiteit, met daarin de reactie van collegevoorzitter Gerard Meijer: ‘We zijn verheugd over het oordeel van de commissie. Wij zijn ervan overtuigd dat we onze topprestaties kunnen blijven leveren als de overheid de daarvoor noodzakelijke ondersteuning biedt.’ De uitslag volgt in november: dan maakt Zijlstra bekend wie hoeveel geld krijgt. / Paul van den Broek