Een appartement met eigen keuken en douche is soms goedkoper dan een kamer in een studentenhuis. Lange leve de huurtoeslag. Studentenhuisvesters stemmen hun huurprijzen daar op af.

De huurtoeslag is niet meer weg te denken uit de markt voor studentenwoningen. Nieuwe studentenwoningen worden gebouwd voor de huurtoeslag en de huren van bestaande zelfstandige kamers worden op de huurtoeslaggrens afgestemd.

Het platform voor onderzoeksjournalistiek Yournalism.nl en elf hogeronderwijsbladen uit heel het land maakten een analyse van het huidige studentenkameraanbod. Onderdeel van het onderzoek waren een enquête onder 1000 studenten, een analyse van ruim 3000 studentenwoningen die deze zomer werden aangeboden en een analyse van jaarverslagen en beleidsstukken.

De Nijmeegse studentencorporatie SSHN stemt de huren nauwkeurig af op de huurtoeslaggrens. Daar komen de servicekosten bovenop, waardoor de totale huurprijs veelal rond de 500 euro ligt. Jongeren tot 23 krijgen huurtoeslag voor zelfstandige woningen met een huurprijs van maximaal 403 euro. ‘Zo houden we de huizen betaalbaar voor jonge huurders’, verklaart directeur Kees Stunnenberg namens de Nijmeegse studentenhuisvester. De prijsafstemming geldt sinds midden jaren negentig, toen de vraag naar wooneenheden met eigen keuken en douche in Nijmegen toenam en de SSHN zich ging richten op de bouw van studio’s.

DUWO – die een groot deel van het kameraanbod in studentensteden Amsterdam, Delft en Leiden verzorgt – en de Utrechtse SSH bepalen hun prijzen ook op basis van de huurtoeslag.

35.000 nieuwe studentenkamers
De afgelopen jaren zijn er zijn er in Nederland veel studentenwoningen bijgebouwd. Na twee landelijke actieplannen om de kamernood terug te dringen komt de teller volgens de prognoses in 2016 uit op 35.000 nieuwe studentenwoningen sinds 2010.

In veel steden is inmiddels een groot deel van de studentenwoningen aangeboden door corporaties zelfstandig. En dat worden er snel meer. In Utrecht (nu 14 procent zelfstandig), Eindhoven (nu 47 procent zelfstandig), Groningen (nu 24 procent) en Nijmegen (19 procent) zijn van de woningen die nog niet of zeer recent opgeleverd waren respectievelijk 60, 78, 77 en 99 procent zelfstandig.

Kences, de belangenvereniging van studentenhuisvesters, hamert er vaak op dat zelfstandige studentenkamers hard nodig zijn omdat studenten op zoek zijn naar luxe. Daarnaast lijkt echter de huurtoeslag een belangrijke verklaring voor die wens. Sinds 1997 ontvangen studenten die in kamers in gedeelde studentenhuizen wonen geen huurtoeslag meer. Voor studenten is een zelfstandige woning in veel gevallen even duur of zelfs goedkoper dan een kamer in een studentenhuis. De afgelopen jaren gingen bovendien de kwaliteitseisen waaraan nieuwe studentenkamers moeten voldoen omlaag, waardoor deze goedkoper werden om te bouwen. Was de minimale afmeting van een zelfstandige studentenwoning tot een paar jaar geleden nog 24 vierkante meter, nu is dat nog 15 vierkante meter.

De studentenkamermarkt werd zo ook interessant voor commerciële vastgoedpartijen en beleggers. Zo vergaarde Bouwfonds in een paar jaar een bezit van naar schatting 1.200 studentenwoningen in Amsterdam, Rotterdam, Groningen en Den Haag. Pensioenbelegger Syntrus Achmea bezit 870 woningen in Delft, Leiden en Amsterdam. Bijna allemaal zelfstandig.

Recent ondertekende studentenhuisvester DUWO een contract met de Duits-Dubaise investeerder International Campus AG voor de bouw van 2.250 studentenwoningen in Leiden en Amsterdam. DUWO zal deze woningen beheren en verhuren tegen een huurprijs waarvoor de studenten huurtoeslag kunnen aanvragen. In Nijmegen is van deze commerciële trend minder te merken. De SSHN ging alleen een samenwerking aan met een vastgoedeigenaar voor 35 wooneenheden in de Dominicanenstraat en 150 appartementen in voormalig woonzorgcentrum Sonnehaert van ZZG, complex Leeuwenstein. Maar, zegt Kees Stunnenberg, de nieuwe woningwet die sinds 1 juli van kracht is, verbiedt dat studentenhuisvesters nieuwe huurovereenkomsten sluiten met beleggers. ‘Wij mogen alleen nog huren, verhuren en beheren van andere woningcorporaties.’ Van kamernood is in Nijmegen overigens geen sprake (meer).

Bezuiniging
Het is lastig te zeggen hoeveel studenten huurtoeslag ontvangen. Wel blijkt uit de enquête die Yournalism in samenwerking met elf studentenmedia verspreidde dat 45 procent van de studenten die bij een studentencorporatie wonen huurtoeslag ontvangt. Dat is veel: van alle Nederlandse huurders ontvangt ongeveer een derde huurtoeslag.

Desgevraagd geeft een woordvoerder van het ministerie van wonen een ruwe indicatie van het aandeel jongeren tussen 18 en 25 (waaronder dus ook niet-studenten) binnen het totaal aantal huurtoeslagontvangers. Hun aandeel steeg van 9,7 procent in 2009 naar 11,6 procent in 2013. Een andere cijferbestand toont dat het percentage huurtoeslagontvangers met studiefinanciering als belangrijkste inkomstenbron steeg van 3,6 procent in 2009 naar 5,3 procent in 2012.

De gestage stijging in het aantal studenten dat huurtoeslag ontvangt, komt overeen met de stijgende kosten van de huurtoeslag in het algemeen. Volgens prognoses komen die uit op 4 miljard euro in 2019. In een brief die minister Stef Blok (VVD) van wonen deze zomer naar de Tweede Kamer stuurde, kondigde hij mogelijke bezuinigingen aan. Of en hoe studenten daardoor geraakt worden kan zijn woordvoerder nog niet zeggen. ‘Dit maakt allemaal onderdeel uit van de besluitvorming voor Prinsjesdag en die is nog niet afgerond.’

Voor dit onderzoek werkte Yournalism.nl samen met hogeronderwijsbladen uit Amsterdam (Folia en Advalvas), Delft (Delta), Eindhoven (Crusor), Enschede (UT Nieuws), Groningen (Hanze Mag), Nijmegen (Vox), Rotterdam (Erasmus Magazine), Utrecht (DUB en Trajectum), Wageningen (Resource). Daarvoor werden ruim 3.000 studentenkamers op openbare kamer aanbiedsites geanalyseerd en werden 1000 studenten door middel van een enquête bevraagd. Het onderzoek werd gefinancierd door middel van crowdfunding via yournalism.nl.