Op 29 mei presenteert het Utrechtse ensemble Camerata Trajectina ‘Treur Nederland’, een cd met twintig liederen over rampen uit de Nederlandse geschiedenis. Het project kwam tot stand in samenwerking met hoogleraar Lotte Jensen en na crowdfunding van het Radboud Fonds.

Tijdens een onderzoeksproject naar historische rampen in Nederland stuitte hoogleraar literatuur- en cultuurgeschiedenis Lotte Jensen op tal van liederen over rampen: van waternoodsrampen en een muggenplaag tot de pest en de cholera. Zou het niet leuk zijn om een cd te maken over de geschiedenis van het ramplied in Nederland, vroeg ze zich af.

Met die vraag stapte Jensen naar de muzikanten van het Utrechtse ensemble Camerata Trajectina. Die reageerden meteen enthousiast. Om de financiering van het project rond te krijgen, startten de hoogleraar en de muzikanten een crowdfundingsactie bij het Radboud Fonds, die ruim 10.000 euro opbracht. ‘Zonder die steun was het project nooit van de grond gekomen’, zegt Jensen. In september 2020 was de eerste repetitie in een huiskamer van een van de muzikanten.

Muggenplaag

En nu is de cd er. ‘Treur Nederland, rampliederen door de tijden heen’ bevat twintig rampliederen in chronologische volgorde, van de Sint-Elisabethsvloed in 1421 (zie kader, red.) tot een rupsenplaag in 1684, en van een felle brand na onweer in Groesbeek in 1828 tot de Waternoodsramp van 1953. Ook de coronacrisis kon niet ontbreken. Over de pandemie waarin we nu al ruim een jaar leven schreef voormalig Dichter des Vaderlands Ester Naomi Perquin een gedicht dat door componist Willem Wander van Nieuwkerk op muziek werd gezet.

Jensen is vol lof over het werk van de muzikanten van Camerata Trajectina, die de liederen zelf hebben geselecteerd en bewerkt. ‘Het is een mooi en divers geheel geworden. In de twintig liederen komen diverse rampen voorbij die sterk van elkaar verschillen’, zegt ze. ‘Sommige liederen zijn heel treurig en weerspiegelen de zwaarte van de ramp, terwijl het lied over de muggenplaag juist heel opgewekt is geworden.’

‘Het lied over de muggenplaag is heel opgewekt geworden’

Een favoriet nummer van de cd kiezen vindt de hoogleraar moeilijk. ‘Het Waternood-Wilhelmus uit 1881 vind ik heel leuk, net als De koningin bezoekt haar volk en De laatste dagen van 1925 en 1926.’ De laatste twee gaan over een overstroming van de Maas op tal van plaatsen in Limburg, Brabant en Gelderland. Niet veel later bezochten Koningin Wilhelmina en Prins Hendrik het getroffen gebied in de omgeving van Nijmegen. ‘Deze liederen klinken niet droevig, ze hebben ook iets hoopvols’, aldus Jensen.

Deltacommissaris

Met een lezing van Jensen over de geschiedenis van het ramplied in Nederland en een concert van Camerata Trajectina wordt de cd op 29 mei gepresenteerd. Jensen zal het eerste exemplaar overhandigen aan Deltacommissaris Peter Glas. ‘Watersnoden zijn de meest voorkomende rampen in de geschiedenis van Nederland, daar zijn veel liederen over geschreven’, legt de hoogleraar uit. ‘De Deltacommissaris is bevoegd voor het Nederlands waterbeleid, maar hij heeft ook oog voor de culturele representatie van waterbeheer door de eeuwen heen.’

De cd ‘Treur Nederland, rampliederen door de tijden heen’ bestellen kan door een mail te sturen naar [email protected]