De veelbesproken deal met Elsevier is eindelijk beklonken. Aan die overeenkomst heeft collegevoorzitter Gerard Meijer een flinke kluif gehad. ‘Dit is een grote doorbraak.’

‘De overeenkomst is een mooi voorbeeld van wat je kunt bereiken als alle universiteiten samenwerken en hun rug recht houden,’ zo vat Gerard Meijer de onderhandelingen met Elsevier samen. De collegevoorzitter voerde de afgelopen tijd de onderhandelingen namens de Vereniging van Samenwerkende Nederlandse Universiteiten (VSNU).

Primeur
Meijer is tevreden met het resultaat. ‘De uitkomst van de onderhandelingen is een grote doorbraak,’ legt Meijer uit. ‘Nederland heeft nu als eerste land voor elkaar gekregen dat de komende drie jaar het percentage publicaties dat open access in Elsevierjournals wordt gepubliceerd jaarlijks met tien procent stijgt. En dat zonder extra kosten voor de universiteiten of voor Nederland.’

De universiteiten gaan samen met Elsevier bepalen welke wetenschappelijke tijdschriften open access gaan publiceren. ‘We kijken naar bepaalde domeinen, welke dat zijn is nog niet bepaald. Het ligt in elk geval voor de hand om te kiezen voor de gebieden waar open access publiceren al gewoon is, zoals bij technische en medische richtingen.’

Geruststelling voor wetenschappers
Er valt nog veel in te vullen door beide partijen, toch vond de VSNU het belangrijk om nu alvast een persbericht uit te laten gaan over het principeakkoord. ‘Ik wil wetenschappers geruststellen. In januari hebben ze gewoon toegang tot alle wetenschappelijke artikelen van Elsevier,’ aldus Meijer. Die toegang dreigde bij het uitblijven van een deal geblokkeerd te worden.

Tijdens de onderhandelingen liepen de gemoederen hoog op. De universiteiten lieten bij monde van Meijer duidelijk weten niet zomaar open access van tafel te vegen. Dankzij de nieuwe deal zijn 30 procent van de Elsevier-artikelen open access beschikbaar, en dat is volgens Meijer grote winst. ‘Natuurlijk had ik liever meer gewild, maar hier ben ik erg tevreden over. Het past binnen het streven van staatssecretaris Dekker om binnen tien jaar iedere Nederlandse wetenschapper open access te laten publiceren.’

Gerard Meijer wijst erop dat Elsevier aanvankelijk de onderhandelingen over de abonnementen en het open access publiceren gescheiden wilde houden. ‘Dat het nu alsnog samen is besproken en er zo’n deal uit is gekomen, laat zien dat Elsevier onze kant op is gekomen. Ik denk oprecht dat de deal voordelig is voor de wetenschappers.’

De kans is groot dat de deal navolging krijgt in de rest van de wereld. Meijer: ‘De openaccesbeweging is niet typisch Nederlands, maar iets dat wereldwijd speelt. Andere landen en samenwerkingsverbanden zullen nu natuurlijk een soortgelijke deal willen als Nederland. Ik ben benieuwd hoe dat gaat uitpakken.’ / Jolene Meijerink