INGEZONDEN Net nu inmiddels iedereen in Nederland en in Nijmegen het Soeterbeeck Programma kent moest zijn naam zo nodig gewijzigd worden in Radboud Reflects. Volgens filosoof Jan Bransen wordt een goede en herkenbare naam geofferd aan een narcistische gerichtheid op de organisatie zelf.

Het Soeterbeeck Programma – je weet wel, die onophoudelijke stroom vaak drukbezochte lezingen en debatten die op de campus (en soms elders) worden georganiseerd en die een groot publiek intellectuele verdieping bieden bij de maatschappelijke en wetenschappelijke actualiteit. Een begrip inmiddels. Het Soeterbeeck Programma.

Niemand die het ooit verwarde met dat sobere en strenge voormalige Augustinessenklooster in Ravenstein, dat ook van de Radboud Universiteit is, en dat ook ‘Soeterbeeck’ heet, maar vermoedelijk binnenkort omgedoopt zal worden tot Radboud Vergadert, of – als ze durven – Radboud Dommelt.

Ik heb geen verstand van marketing, dus er zal vast wel een theorie zijn die suggereert dat het ergens goed voor is, die overkill waarmee de media overspoeld worden door herinneringen aan een al lang vergeten vroegmiddeleeuwse bisschop van Utrecht die in Deventer resideerde, die in 1905 uitgeroepen werd tot patroon van de katholieke wetenschapsbeoefening in Nederland en die vandaag de dag onze harten sneller moet doen kloppen omdat zijn naam bij ons onbewust een positieve associatie activeert. Naamsbekendheid is het toverwoord.

Middel als doel
Het zijn overigens niet eens dit soort marketingideeën die mij tegenstaan in de grote reclamecampagne die de Radboud Universiteit onder de naam Change Perspective begin dit jaar gestart is. Ik vind die campagne vooral een symptoom van een neiging die wij binnen onze universiteit zo veel mogelijk zouden moeten zien te onderdrukken: de neiging om het middel te beschouwen als een doel. Als een doel op zich.

De neiging is begrijpelijk genoeg, vooral als het doel betrekkelijk onbepaald is omdat het abstract is, of zich ver weg bevindt, in tijd of in ruimte. Ik wil bijvoorbeeld gelukkig worden. Maar ja, dat kan op zoveel manieren… Dus laat ik eerst maar eens een zo hoog mogelijke startkwalificatie halen. Een academische graad. Daar moet ik lang voor studeren. Zo’n diploma lonkt ver aan de horizon, verstopt achter een hele serie tentamens. Mijn eerste tentamen is trouwens pas over veertien weken. Dus kan ik mij maar beter richten op die opdracht voor komende vrijdag.

Zo werkt dat. En voor je het weet denk je alleen nog aan die opdracht, of als je verstandig bent aan je tentamens, en als je aan de hele lange termijn denkt, misschien wel aan dat diploma. Over gelukkig worden heb je het allang niet meer.

De neiging om een middel te beschouwen als een doel wordt vooral sterk in een instelling die zo groot is dat het afdelingen nodig heeft die zich niet met de kerntaken bezighouden maar met het voortbestaan van de instelling zelf. Want voor die afdelingen is het middel het doel. Met zulke afdelingen moet je oppassen, want ze werken de verwarring van middel en doel in de hand.

Academische aandacht
Dat zien we nu gebeuren in de naamswijziging van het Soeterbeeck Programma. Want vanuit publicitair oogpunt is het Soeterbeeck al onze meest succesvolle spreekbuis. Maar wel een spreekbuis met inhoud. Het Soeterbeeck is geen marketing- of communicatiedienst, geen dienst waarvoor het middel het doel is. Het Soeterbeeck Programma is een platform voor geëngageerde wetenschappers, een doorgeefluik, een podium dat niet om zichzelf draait, maar om de maatschappelijke en wetenschappelijke actualiteit die academische aandacht verdient.

Wat een ironie dat dit programma nu Radboud Reflects heet. Alsof de Radboud Universiteit juist wel de schijnwerpers op zichzelf meent te moeten richten, op het succes van de eigen medewerkers die van wereldklasse zijn en werkzaam aan een topuniversiteit. Wat jammer dat ze daar het Soeterbeeck Programma voor denkt te moeten gebruiken.

Daar zou ik dan maar eens een debat aan wijden: aan een universiteit die een podium van naam opoffert aan het narcisme van de Dienst Marketing & Communicatie. / Jan Bransen

Jan Bransen is hoogleraar Filosofie van de gedragswetenschappen aan de Radboud Universiteit