‘Er staat meer op het spel dan de huidskleur van Piet’
De intocht van de goedheiligman in Nederland is de laatste jaren verbonden met de discussie over Zwarte Piet, zeker nu de actiegroep Majority Perspective een kort geding heeft aangespannen. Maar is de rechtszaal wel de plek voor een dergelijke discussie? Radboud Reflects organiseert vandaag een actualiteitencollege over deze en andere vragen.
Vorige week spande Majority Perspective een kort geding aan tegen onder andere de NTR, de Staat en de gemeente Zaanstad. Doel was om de Pieten tijdens de intocht van racistische stereotyperingen te ontdoen. De zwarte schmink, gouden oorbellen en stereotype gedragingen zouden verboden moeten worden volgens de actiegroep. Het zou een uiting zijn van racisme en een schending van het VN-Kinderrechtenverdrag.
Aan de Volkskrant liet Rogier Meijerink van Majority Perspective al weten dat het nieuws op sociale media een storm van boze reacties had ontketend tegen hem en de actiegroep.
Huidskleur
Burgemeester Bruls gaf in De Gelderlander vast aan dat er geen plek is voor aangekondigde demonstraties tegen Zwarte Piet bij de intocht in Nijmegen. Het laat maar weer zien hoe het onderwerp leeft in de samenleving. Maar is dit iets wat in een rechtszaak moet worden besproken? En hoe ga je als rechter met zo’n zaak om? Waar gaat het echt over in deze discussie? Hoogleraar Algemene Rechtswetenschap Roel Schutgens en politiek filosoof Mathijs van de Sande beantwoorden deze vragen in het actualiteitencollege vanmiddag.
‘Ik snap dat de actiegroep de gang naar de rechter heeft gemaakt,’ vertelt Van de Sande vooraf. ‘Het had echter niet zover moeten komen en getuigt van een zwaktebod van de overheid. Het is kwalijk dat Rutte zegt dat de politiek hier niks mee te maken heeft. Door geen kritisch standpunt in te nemen als overheid, neem je de rechten van deze minderheid niet serieus. Terwijl de overheid ze juist zou moeten beschermen.’
‘We moeten erkennen dat er in Nederland nog steeds een grote mate van ongelijkheid is’
Van de Sande begrijpt wel dat politici zich liever niet aan de kwestie willen branden: ‘Niemand wil een impopulaire mening verdedigen.’ Maar de discussie gaat volgens hem over veel meer dan alleen het wel of niet toestaan van Zwarte Piet. Het gaat over wie bepaalt wat racisme is en hoe we omgaan met ons koloniale verleden. Zwarte Piet is slechts het symbool van deze discussie.
‘Dat is ook de reden dat mensen zo heftig reageren. Ze weten ook wel dat er meer op het spel staat dan de huidskleur van Piet. Het raakt een pijnlijke zenuw in onze maatschappij. Dat is niet leuk, maar we moeten nu eenmaal erkennen dat er in Nederland nog steeds een grote mate van ongelijkheid is.’
Publieke middelen
Van de Sande snapt ook wel dat de meeste mensen waarschijnlijk geen racistische intenties hebben. Hij denkt dat het meer de vraag is wie het laatste woord heeft. ‘Als een bepaalde groep aangeeft iets een probleem te vinden, moet je dat serieus nemen. Als de overheid het dan ook niet erkent, heeft deze minderheid het recht om naar de rechter te trekken.’
Maar liever zou Van de Sande een andere oplossing zien. Hij is van mening dat er een taak ligt voor publieke organen zoals gemeentes. ‘De intocht van Sinterklaas wordt met publieke middelen georganiseerd. Dan zou er ook met iedereen rekening gehouden moeten worden. Deze publieke organen zeggen echter niks met de discussie te maken te hebben, maar nu benadelen ze door hun beleid wel deze minderheid.’
Het actualiteitencollege is van 12.30 tot 13.15 uur in het Collegezalencomplex.
Lynn schreef op 15 november 2018 om 11:57
Wat een duidelijke uiteenzetting van waar de discussie over gaat en wat de gevolgen zijn van het zich hieraan onttrekken van de overheid en gemeentes. Topstuk!
Rupke (oren groter dan het kupke) schreef op 15 november 2018 om 14:50
Gewoon ZWART houden. De meerderheid hoeft in een democratie niet altijd het onderspit te delven voor een minderheid.
Doe onderzoek op straat en men weet exact hoe de overgrote meerderheid erover denkt.
Toegeven aan een zeer kleine groep zeurpieten zorgt naar mijn idee voor een groter wordende tweedeling tussen groepen mensen.
In die zin zou het handig zijn als rechters of de regering een duidelijk standpunt innemen en er geen verplichting tot aanpassing komt.
Tradities zijn er om in ere te houden. Die veranderen langzaam door de eeuwen heen maar niet met spoed voor een hele kleine groep muggenzifters.
Peter Storm schreef op 16 november 2018 om 21:34
“De meerderheid hoeft in een democratie niet altijd het onderspit te delven voor een minderheid.” De meerderheid van de bevolking in Nederland is wit. Een minderheid is zwart. Onder mensen van Surinaamse en Antilliaanse/ Arubaanse afkomst is, getuige een zeer recente peiling, een méérderheid die verandering wil. Zie https://eenvandaag.avrotros.nl/fileadmin/user_upload/PDF/Rapportage_zwarte_piet_.pdf en scroll naar de uitslagen onder mensen van Surinaamse en Antilliaanse/Arubaanse afkomst.
Enkel vanwege het feit dat er minder zwarte dan witte mensen in Nederland wonen, zijn de voorstanders van handhaving van zwarte piet in de meerderheid. Wie zich in deze context achter een meerderheid verschuilt zegt feitelijjk: discriminatie mag, zolang de gediscrimineerde mensen een minderheid vormen. Lijkt me geen OK standpunt.
Rupke (oren groter dan het kupke) schreef op 15 november 2018 om 14:52
En de Winterborrel op 12 december is hopelijk niet een aanpassing van de Kerstborrel?
Want dan kom ik zeker niet.
H schreef op 15 november 2018 om 15:04
Voor de kinderen maakt het helemaal niet uit welke kleur de pieten hebben… de gekleurde pieten, de roetveegpieten, witte pieten, ze vinden alles best! Dus waarom maken de volwassenen zich zo druk? Is het echt zo erg om een traditie aan te passen? Waarom zo vasthouden aan iets dat toch duidelijk mensen kwetst? Ik schaam me hierbij echt om Nederlander te zijn.
Nina schreef op 16 november 2018 om 09:35
Door dit hele gedoe rondom zwarte piet zullen de tegenstellingen blijven en de standpunten zullen zich alleen maar verharden. Stop die hele welles-nietes ‘discussie’, rechtzaken, demonstraties. Ik denk dat het uiterlijk vanzelf wel meegaat met de tijd.
De overheid kan er m.i. wel wat van vinden, maar ik vind niet dat zij iets kunnen bepalen over wel of geen zwarte pieten.
Daarnaast: waarom mag piet alle kleuren hebben, behalve zwart? Dat is toch ook een vorm van discriminatie? Een heel verkrampte vorm bovendien.
Het kan bovendien niet zo zijn dat een kleine minderheid nu al jaren het hele sinterklaasfeest verziekt. Of welk ander feest dan ook in onze cultuur. Winterfeest in plaats van kerstfeest, voorjaarsfeest in plaats van pasen, enkel om anderen te behagen? Feesten uit andere culturen worden toch ook meegenomen en die worden toch hier ook niet ineens anders genoemd. Onze cultuur is onze cultuur en die moeten we niet ineens ter discussie stellen, omdat anderen daar iets van vinden.
Mathijs van de Sande: "Er staat meer op het spel dan de huidskleur van Piet" | Doorbraak.eu schreef op 16 november 2018 om 15:46
[…] Oosthout in ‘Er staat meer op het spel dan de huidskleur van Piet’ […]
Selma Markhorst schreef op 19 november 2018 om 16:25
Hoezo traditie veranderen? Dat hoeft helemaal niet. Al toen ik klein was, meer dan 60 jaar geleden, hoorde ik dat zwarte Piet zijn kleur te danken had aan het roet uit de schoorsteen. Vond ik volkomen geloofwaardig. Als we nou gewoon die traditie in ere houden, zijn we van die discussie af. Dan kunnen we het daarna hebben over waar het echt om gaat: hoe racistisch zijn we, vaak onbedoeld, en wat kunnen we daaraan doen?
Fedor A schreef op 5 december 2018 om 09:29
In het artikel staat mooi verwoord waar de discussie fout loopt: “(…)Maar de discussie gaat volgens hem over veel meer dan alleen het wel of niet toestaan van Zwarte Piet. Het gaat over wie bepaalt wat racisme is en hoe we omgaan met ons koloniale verleden.”
Landelijk gezien vliegen de antipieters hier uit de bocht. Er wordt feitelijk gesteld: Zwarte Piet is een symbool van racisme, en omdat racisme fout is, is Zwarte Piet dus ook fout. Dat klinkt best logisch als je het zo siet, maar waar aan voorbij wordt gegaan is dat van Zwarte Piet een racismesymbool wordt GEMAAKT. Op grond van de denkfout “Hij is zwart dus moet het wel een neger zijn en de enige negers die we hier kennen zijn ex-slaven, dus is de link naar racisme duidelijk en mag Piet niet zwart zijn.”
Er is heel veel mis met die manier van redeneren. Maar de belangrijkste misser is wel dat wordt vergeten dat we het hier hebben over een verzonnen verhaal. Ik neem aan dat weinig mensen ECHT geloven dat er elk jaar een 700 jaar oude bisschop op zijn paard over daken rijdt om kadootjes uit te delen. Hoe je dat verhaal vertelt, is een keuze. En zoals het verhaal wordt vertelt, is Piet geen slaaf. Piet is een trouwe helper. Hij is zwart door de roet. Dat is het verhaal zoals ik het 50 jaar geleden hoorde, en dat is ook het verhaal dat mijn kinderen en kleinkinderen horen. Mijn vader hoorde nog dat Piet een knecht was, maar dat vertelde hij niet zo aan mij. Zijn keuze. Racisme komt in dat verhaal niet voor en je kunt dus ook niet stellen dat je Piet mag gebruiken als onderdeel van een discussie over het koloniale verleden. Dat element wordt er kunstmatig ingepropt, en daar begint het probleem.
Dus als er dan op gegeven moment een groep mensen opstaat die dat o zo mooie en blije verhaal kaapt, en die de hele discussie wil voeren vanuit het standpunt “Jullie moeten stoppen met dat Pietengedoe want anders zijn jullie allemaal racisten”, ja dan kun je er natuurlijk op wachten dat je op een golf van onbegrip stuit, en dat naarmate de discussie verhardt de hakken steeds dieper het zand in gaan. Als je iemand uitmaakt voor racist, dan is dat een forse aantijging, een serieuze belediging, en het is naief om te denken dat je die beschuldiging zomaar klakkeloos kunt uiten zonder dat je mensen daar boos mee maakt. Boveniden werkt het contraproductief want je kweekt vanaf het begin vooral onbegrip. Het is jammer dat het Sinterklaasfeest er onder moet lijden. Er is in dit land voldoende ruimte om discussies te voeren over racisme en we moeten wat we in ons koloniale verleden is gebeurd zeker nooit vergeten. Maar dat moet je elders oplossen; door bijvoorbeeld tijdens de geschiedenislessen op school meer aandacht te besteden aan slavernij en uitbuiting in de kolonien. Dat is een veel effectievere aanpak. Want we hebben nu de rare situatie dat mijn Surinaamse buurman, die al 20 jaar met veel plezier de rol van Piet speelt, dat nu niet meer mag van een groep Antipieters die hem beschuldigen van verraad. Dan ga je je toch afvragen of de Antipieters (onbedoeld) zelf niet racistisch zijn denken en daardoor zelf onderdeel van het probleem zijn in plaats van de oplossing.