Tien uur ’s ochtends. Drie studenten staan met stempas en identiteitskaart in de wachtrij van stembureau 40, dat gevestigd is in universiteitsrestaurant de Refter. Ze worden één voor één ontvangen door de ervaren leden van het stembureau, die het feest van de democratie in goede banen leiden.

‘Al twintig jaar werk ik als stemmenteller,’ vertelt Roland van der Pluym, de voorzitter van stembureau 40 . ‘Ook mijn collega’s kunnen op de nodige ervaring bogen: ze hebben allemaal al minstens vier keer als stemmenteller opgetreden.’ In het dagelijks leven is de voorzitter ambtenaar bij de gemeente Nijmegen.

Hij vindt het belangrijk om tijdens de verkiezingen actief te zijn, zodat de dag vlot verloopt. ‘Op een dag als vandaag staat er veel op het spel.’

2.000 stembiljetten

Om zeven uur ’s ochtends waren alle zes leden van het stembureau al druk in de weer om alles klaar te zetten voor de verkiezingen: stemhokjes opbouwen, stembiljetten klaarleggen, bordjes ophangen die de kiezers naar het stembureau moeten leiden.

Een half uur later meldden de eerste stemmers zich. ‘Toegegeven, op dat moment moesten we zelf nog even wennen aan de procedure’, zegt Van der Pluym. ‘Bij iedere stemmer vragen we naar de stempas en de ID-pas, daarna pas delen we de stemformulieren voor de gemeenteraadsverkiezingen en het referendum uit.’

‘De meerderheid van de stemmers betreft studenten’

De leden van stembureau 40 hebben zelf koekjes van thuis meegenomen; de universiteit stelt koffie en thee ter beschikking.

Drie uur later zijn er al meer dan honderd stemmers komen opdagen in de Refter. ‘De grote meerderheid daarvan, ongeveer 80 procent, betreft studenten. De overige stemmers zijn meestal personeelsleden van de universiteit,’ zegt van der Pluym die de grootste drukte tussen vier en zeven uur verwacht. ‘We beschikken over 2.000 stembiljetten. Voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer moest de gemeente extra biljetten leveren, maar ik verwacht niet dat dit vandaag nodig zal zijn.’

Jan Massinkhal

Klokslag negen uur gaan de stembussen vanavond dicht. In eerste instantie moeten de leden van het stembureau het aantal gebruikte stempassen tellen. Daarna worden de stembiljetten geteld. ‘Daarbij krijgen we hulp van acht extra mensen. Voor het referendum moeten we enkel turven hoeveel ja’s en hoeveel nee’s er zijn, voor de gemeenteraad duurt het allemaal wat langer.’

Wanneer het stembureau klaar is met de telling, stelt de voorzitter een proces-verbaal op. De stembiljetten worden daarop naar de Jan Massinkhal vervoerd. Het is al laat op de avond wanneer iedereen naar huis kan.

Loopt het wel eens mis? Wat gebeurt er als het aantal stempassen niet overeenkomt met het aantal stembiljetten? ‘Dan tellen we alles nog eens na. Het is al gebeurd dat er ook bij een tweede telling twee of drie meer stempassen dan stembiljetten werden geteld. Dan stel je een verklaring op dat je dat verschil niet kunt verklaren.’