Biochemisch onderzoekster Katalin Karikó, sinds 2022 eredoctor aan de Radboud Universiteit, krijgt dit jaar de Nobelprijs voor de Geneeskunde, samen met Drew Weissman. Hun ontdekkingen waren essentieel voor de ontwikkeling van mRNA-vaccins tegen corona.

Haar moeder riep het iedere herfst. ‘Misschien dat je dit jaar wel de Nobelprijs krijgt!’ De Hongaars-Amerikaanse bioloog Katalin Karikó moest er altijd om lachen, vertelde ze vorig jaar in een interview met Vox. Maar nu is de voorspelling toch uitgekomen. Karikó (1955) krijgt de Nobelprijs voor de Geneeskunde.

De prijs (een medaille, diploma en 11 miljoen Zweedse kronen – bijna 1 miljoen euro) deelt ze met haar collega Drew Weissman. Hun werk stond aan de basis van de mRNA-vaccins van Pfizer en Moderna, die een belangrijke rol speelden om de coronapandemie onder controle te krijgen (zie kader). Deze waren eind 2020 de eerste goedgekeurde vaccins tegen corona.

De unieke bijdrage van Karikó is dat ze uitvond hoe je kunt zorgen dat het lichaam ingespoten mRNA-moleculen niet meteen afbreekt voordat ze hun beoogde werk kunnen doen – een essentiële voorwaarde om ze te kunnen gebruiken in vaccins. The New York Times noemde haar in 2021 ‘een van de helden’ achter die coronavaccins. Ze is verbonden aan de universiteiten van Pennsylvania en Szeged (Hongarije).

Teddybeer met 900 euro

Vorig jaar kreeg Karikó een eredoctoraat van de Radboud Universiteit voor haar bijdrage aan de ontwikkeling van mRNA-vaccins. Maar ook omdat ze een toonbeeld was van doorzettingsvermogen. Tijdens de Koude Oorlog vertrok ze vanuit het communistische Hongarije naar de Verenigde Staten met man en baby, amper geld op zak. In een teddybeer smokkelden ze 900 dollar mee.

En als wetenschapper kreeg ze geregeld te maken met tegenslagen. Ze werd meermaals ontslagen maar bleef desondanks geloven in haar onderzoek. ‘Ik wist dat het moest lukken om mRNA te maken dat klinisch bruikbaar was’, vertelde ze hierover eerder tegen Vox.

Karikó was ‘een van de helden’ achter de coronavaccins.

Zelf zal ze waarschijnijk de eerste zijn die de Nobelprijs zal relativeren. ‘Het gaat niet om mij’, zei ze vorig jaar over de vele andere prijzen die ze de laatste tijd kreeg vanwege het succes van de mRNA-vaccins. ‘Alle wetenschappers bouwen voort op wat anderen gedaan hebben, zo werkt de wetenschap. Er zijn bovendien zoveel goede onderzoekers die nooit een prijs krijgen. En over 100 jaar kent niemand mij meer.’