De geesteswetenschappen in Nijmegen krijgen een boost. Twee taal- en cultuuronderzoekers ontvangen een Starting Grant van anderhalf miljoen euro. Ook de bèta’s ontvingen twee van deze Europese subsidies, werd vandaag bekend. Neurowetenschapper Sebo Uithol, wiens aanvraag Vox volgde, viste achter het net.

De ERC Starting Grant is bedoeld voor onderzoekers die twee tot zeven jaar geleden gepromoveerd zijn. De beurs stelt hen in staat om een eigen onderzoeksgroep op te starten of uit te breiden, een cruciale fase in een academische carrière. Laureaten stromen vaak door naar hoogleraarsposities.

Taalwetenschapper Connie de Vos is een van de laureaten. De gebarentaal-expert gaat in haar ERC-project onderzoeken wat taal uniek maakt. ‘Wij denken altijd dat taal ons als mens bijzonder maakt, maar dieren communiceren ook. Bij taal is er alleen een set regels zoals grammatica bijgekomen.’

De Vos wil begrijpen hoe die taalregels precies ontstaan, door een groep inwoners van Bali te volgen die een erfelijke variant van doofheid hebben. In deze groep – die ze al eerder bezocht – is in de loop der jaren een eigen gebarentaal ontstaan, vertelt De Vos. ‘Die taal heeft nu eigen regels en grammatica, maar is ooit begonnen met spontane, natuurlijk gebaren, zoals wij die ook in onderlinge communicatie gebruiken. Ik ga de verschillende generaties van Balinezen die een vroegere of latere variant van deze gebarentaal beheersen vergelijken met de voorlopers hiervan: geïsoleerde dove mensen die zijn opgegroeid zonder gebarentaal. Zo hoop ik te begrijpen hoe een taal zich ontwikkelt.’

Obesitas

Ook Niels Niessen ontvangt een Starting Grant. De cultuurwetenschapper, die verbonden was aan de UvA, gaat vanaf eind dit jaar in Nijmegen onderzoeken hoe ons dagelijks leven verandert door techreuzen als Google en Facebook. ‘Wat is het mensbeeld dat deze bedrijven creëren, in hun productpresentaties, in hun blogs? Deze bedrijven stralen uit dat de mens overal controle op heeft, een symbiose haast tussen mens en technologie.’

Daarnaast is het opvallend dat zij zichzelf als duurzaam presenteren, vervolgt hij. Zo geeft Microsofts Artificial Intelligence for Earth-programma duurzaamheidoplossingen, terwijl hun datacenters energie slurpen. ‘Dat hele discours van dat alles onder controle is, draagt juist bij aan de huidige klimaatcrisis, is mijn hypothese.’

De twee andere beurzen gaan naar neurowetenschapper Esther Aarts en scheikundige Evan Spruijt. Aarts gaat de relatie tussen het brein en obesitas onderzoeken, en de rol van ontstekingsstoffen daarbij. Spruijt gaat cellen namaken in het lab. ‘Ik wil kijken of je met kleine organische moleculen een heel simpele voorloper van een cel kunt maken die zich een beetje gedraagt als de cellen in ons lichaam: een soort druppel die kan groeien en delen. Zo hopen we beter te begrijpen hoe cellen ontstaan zijn tijdens de evolutie.’

Sebo Uithol

Neurowetenschapper en filosoof Sebo Uithol, die Vox volgde tijdens zijn aanvraagproces, viste achter het net. Hij behoorde tot de ongeveer 60 procent aanvragers die de laatste interviewronde niet succesvol doorkwam. ‘De commissie vond de filosofiekant sterk, maar had twijfels bij de experimenten. In het interview hebben ze daar niet naar gevraagd, terwijl ik dat voor mijn gevoel prima kon uitleggen. Balen.’

Lees morgen op Voxweb een uitgebreid interview met Sebo Uithol.