Oekraïne is zoveel meer dan een land in oorlog. Om Nederlanders meer te leren over de cultuur, komt er een festival in de Stevenskerk. 'Onze cultuur laat Oekraïense weerstand, kracht en creativiteit zien ondanks de pogingen om die te verwoesten.'

De Oekraïense Liliya Levandovska, subsidieadviseur aan de Radboud Universiteit en coördinator van Nijmegen4Ukraine, is een van de organisatoren van het festival. Sinds de inval in Oekraïne organiseerde ze met Nijmegen4Ukraine al tientallen demonstraties op de Grote Markt.

‘Ik wilde al langer een evenement organiseren over de Oekraïense cultuur’, vertelt Levandovska. ‘Toen ik werd benaderd door de Stevenskerk hebben we onze krachten gebundeld.’ Het resultaat is een drie weken durend festival, van 17 december tot 7 januari.

Het festival is niet alleen een steunbetuiging aan Oekraïne, maar ook een manier om kennis te maken met de Oekraïense cultuur. Die is erg belangrijk voor Levandovska. ‘De cultuur heeft me min of meer gered tijdens de oorlog. Ik begon Oekraïense kunstenaars te volgen die zich bezighielden met traditioneel vakmanschap zodat mijn newsfeed niet alleen maar bestond uit dood en verwoesting.’

Weerstand

Op deze manier kon ze haar focus verleggen van de oorlog naar de positieve dingen die het land voortbracht. ‘Oekraïne heeft een hele rijke geschiedenis en cultuur en ik denk dat het voor veel mensen interessant is om dat te ontdekken. Ik wil het land laten zien zoals het is, het is zoveel meer dan een land in oorlog. Onze cultuur is een reflectie van de samenleving. Het laat Oekraïense weerstand, kracht en creativiteit zien ondanks de pogingen om die te verwoesten.’

‘ Ik wil het land laten zien zoals het is’

Op het festival zijn onder andere workshops waar je kunt leren borduren of traditionele graspoppetjes en dieren maken. Daarnaast zijn er lezingen en documentaires. Zelf verheugt Levandovska zich het meest op de documentaire Culture vs war. ‘Dat is een documentaire over een rockband, een schrijver en een filmregisseur die in het Oekraïense leger zijn gaan vechten’, zegt ze. ‘Ik heb hem zelf nog niet gezien, maar ben er wel erg benieuwd naar.’

Munitiekisten

Ook onderdeel van het festival is een tentoonstelling van zo’n veertig iconen. De kunstwerken worden verkocht en de opbrengst gaat naar  een mobiel hospitaal, vertelt Alfons Brüning van het Instituut voor Oosters Christendom van de Radboud Universiteit. ‘Dat wordt gebruikt om gewonde soldaten uit de frontlinie naar een fatsoenlijk ziekenhuis te vervoeren’, zegt hij. ‘Gewonde soldaten moeten soms wel honderd kilometer vervoerd worden, het is belangrijk dat ze onderweg toegang hebben tot goede verzorging.’

De iconen van Oleksandr Klymenko en Sofja Atlantova, twee Oekraïense iconenschilders uit Kyiv, zijn geschilderd op de planken van munitiedozen die gebruikt worden aan de oosterse frontlinie in Oekraïne. ’De kunstenaars zijn zelf gelovig en gebruiken in hun kunst dan ook elementen uit de oostelijke christelijke context’, aldus Brüning.

‘Iconen worden ook wel gezien als vensters naar de eeuwigheid’

De letterlijke vertaling van het Griekse woord ‘eikon’ (icoon) is ‘beeld’. Maar een icoon is niet zomaar een beeld, legt Brüning uit. ‘Het beeld vertegenwoordigt een heilig persoon uit het christelijke verhaal.’ Hoewel een icoon dus in eerste instantie niets anders is dan hout en verf, staat het voor meer. ‘Iconen worden ook wel gezien als vensters naar de eeuwigheid. Er wordt een venster geopend naar een andere realiteit.’

Die realiteit heeft in het geval van deze iconen twee kanten. ‘Aan de ene kant staan de oorlog en dood en aan de andere kant is het een beeld van hoop’, aldus Brüning. ‘Iedereen ziet er weer iets anders in.’

Het volledige programma van het festival is te vinden via deze link.