Na jaren van geld uitgeven, moet de Radboud Universiteit weer fors bezuinigen. Hoe gaan de faculteiten daarmee om? Voor de bètafaculteit is het vijf voor twaalf. Door stijgende kosten, inflatie en loons- en huurstijgingen weet de faculteit niet of ze in 2027 de gestelde bezuinigingsdoelen kan halen. Dat is gerekend zonder de extra bezuinigingen van het kabinet-Schoof.

De druppel die de emmer deed overlopen. Zo noemt decaan Sijbrand de Jong van de faculteit der Natuurkunde, Informatica en Wiskunde de bezuinigingen op het hoger onderwijs van kabinet Schoof. De faculteit kampt al langer met financiële problemen door stijgende kosten en lonen door inflatie.

Bovendien, vertelt directeur bedrijfsvoering Karen de Bruijn, is er voor het tweede jaar op rij een tekort als gevolg van tegenvallende studentenaantallen. ‘Voor de begroting van dit en volgend jaar gaat het om een korting van 3,5 miljoen euro.’ Nu er ook nog eens een extra bezuinigingsopdracht komt vanuit de overheid, heeft de faculteit een groot probleem, aldus decaan Sijbrand de Jong.

Miljoenentekort

De doelstelling die alle faculteiten gekregen hebben vanuit het college van bestuur om in 2027 een ‘budgetneutrale begroting’ te hebben, dat wil zeggen geen verlies meer te draaien, is volgens directeur bedrijfsvoering Karen de Bruijn op dit moment onhaalbaar geworden voor FNWI. ‘Voor komend jaar volgen we de begroting nog, maar dat kan het jaar daarop niet meer’, legt ze uit.

De faculteit kampt met een tekort van miljoenen. Hoeveel miljoen, willen de decaan en directeur bedrijfsvoering niet zeggen. De begroting is  wel ingediend bij het college van bestuur, maar het faculteitsbestuur wil dat ze eerst wordt goedgekeurd door het college en de raad van toezicht alvorens ze openbaar wordt gemaakt.

Maar uit de woorden van de decaan en de directeur bedrijfsvoering blijkt dat de situatie ernstig is. ‘Als we zo doorgaan, zullen we linksom of rechtsom hulp vanuit een noodfonds nodig hebben, aldus De Jong.

Eerder noemde hij de faculteit een ‘Rupsje Nooitgenoeg’ als het aankwam op onderzoeksaanvragen. Hoe kan het dat een faculteit die zo succesvol is in geld binnenhalen, toch een financieel tekort heeft?

Compensatie stijgt niet mee

Voor de situatie zijn verschillende redenen. In verhouding tot andere faculteiten zijn aan de bètafaculteit relatief veel medewerkers aangesteld met gelden uit de tweede of derde geldstroom, legt De Bruijn uit. In totaal gaat het om meer dan één op drie medewerkers. Zij worden betaald volgens de universitaire CAO, maar de recente loonsverhogingen van respectievelijk 10 procent vorig jaar en 4 procent dit jaar moet de faculteit voor een deel uit eigen zak betalen. ‘De compensatie die wij daarvoor krijgen stijgt niet even hard mee’, zegt De Bruijn.

‘Voor projecten uit de tweede en de derde geldstroom (subsidies van respectievelijk onderzoeksfinanciers NWO, KNAW en de EU en particuliere stichtingen, red.) zijn indirecte kosten – denk aan kantoor- en labruimte, ICT-kosten en administratie – niet gedekt’, zegt De Jong. ‘Al deze kosten moeten we voor het overgrote deel uit de eerste geldstroom (de rijksbijdrage van de overheid, red.) betalen, maar die stijgt niet mee. Dus dan is op den duur het geld op. En op dat punt staan we nu. Of daar zijn we eigenlijk al iets voorbij.’

Daar komen nog heel wat andere kosten bij. De faculteit is, met al haar laboratoria en onderzoeken, een energie-intensieve. En grondstoffen zoals helium en vaak gebruikte materialen zoals aluminium zijn de afgelopen jaren duurder geworden.

Ook het bijstellen van de referentieramingen is nadelig voor FNWI, legt De Jong uit. ‘Want let wel, voor ons geldt die daling in studentenaantallen niet. Wij hebben dit jaar zo’n honderd studenten méér aan de faculteit. Terwijl we wel minder geld krijgen.’

Minder promovendi

Om de kosten te dekken zijn de afgelopen jaren al minder nieuwe mensen aangenomen. De bètafaculteit verwacht hierdoor de komende jaren zo’n tachtig promovendi minder te hebben. Ook is onlangs een directe vacaturestop ingesteld. Omzettingen van tijdelijke naar vaste contracten worden nog wel uitgevoerd, maar nieuwe vacatures worden in beginsel niet uitgezet. ‘Dat is pijnlijk, want daardoor lopen we talentvolle wetenschappers mis’, aldus De Jong.

Door de penibele financiële situatie moet de faculteit ook terugkomen op enkele beloftes. Nieuw aangetrokken onderzoekers die bepaalde toezeggingen waren gedaan zoals enkele promovendi ter ondersteuning of het opzetten van een nieuw onderzoekslab – zogeheten starterspakketen – krijgen die nu niet aangewezen. ‘Dat is niet netjes’, geeft De Jong ruiterlijk toe. ‘Maar als we het niet doen, zouden de problemen nog veel groter worden.’

‘We lopen talentvolle wetenschappers mis’

Ook wordt de inhuur van externe partijen aan banden gelegd in het Huygensgebouw en moet in de toekomst ‘soberder’ omgegaan worden met lunches. Eventuele andere maatregelen, zoals het niet meer inhuren van student-assistenten of het afbouwen van verlofstuwmeren zijn vooralsnog niet aan de orde.

Het is overigens nog niet bekend of de bezuinigingen evenredig over de verschillende instituten binnen de faculteit worden verdeeld, daarover wordt intern nog overlegd.