Vroeger had de universiteit geen campus, maar stonden de onderwijsgebouwen verspreid over de stad. In het kader van 95 jaar Radboud Universiteit duikt Vox het beeldarchief in. Wat is er veranderd? Vandaag: het Hoofdgebouw.

Waar beter te beginnen met een serie over de geschiedenis van de Radboud Universiteit dan een van de allereerste gebouwen van de Katholieke Universiteit? Aan het Keizer Karelplein, op de plek waar je nu de ABN AMRO vindt, stond vóór de Tweede Wereldoorlog een statig pand dat sinds 1923 dienst deed als Hoofdgebouw van de Rooms Katholieke Universiteit. Auto’s reden daar toen nog niet.

In het Hoofdgebouw bevonden zich het bureau van de secretaris van het College van Curatoren, het bureau van de pedel en de Senaatskamer. Voor studenten waren drie andere ruimtes in het gebouw interessanter: De Rectorskamer, waar alle eerstejaars persoonlijk (!) kennismaakten met de rector magnificus, de kleine collegezalen en de Faculteitskamer, waar zij hun examens aflegden in mantelpak of rokkostuum. De universiteit was in die tijd nog klein: ze telde tot aan de Tweede Wereldoorlog gemiddeld zo’n vijfhonderd studenten en bezat drie faculteiten: Godgeleerdheid, Letteren/Wijsbegeerte en Rechtsgeleerdheid.

Strijd

Lange tijd was het overigens helemaal niet zeker of er überhaupt een universiteit in Nijmegen kwam. Nadat Nijmegen in 1922 de stedenstrijd had gewonnen van Tilburg, ’s-Hertogenbosch en Maastricht en door de Sint Radboudstichting werd aangewezen als vestigingsplaats voor een Katholieke Universiteit, barstte de strijd in de gemeenteraad los.

Katholieken en niet-katholieken in de gemeenteraad voerden felle debatten over de kandidatuur van Nijmegen. Op 7 februari 1923 werd er gestemd. Met zestien stemmen voor en vijftien stemmen tegen, vierde ten minste één helft feest. Vervolgens werd het pand aan het Keizer Karelplein gekocht van de kruideniersfamilie De Gruyter. Daarmee was het Hoofdgebouw een feit. Op 17 oktober werd de opening van de universiteit gevierd.

In april 1943 weigerde de universiteit mee te werken aan de plannen van de bezetter rondom de loyaliteitsverklaring voor studenten (waarmee zij hun loyaliteit aan het Duitse Rijk moesten zweren), met een voorlopige sluiting als gevolg. Rector magnificus B.H.D. Hermesdorf hing de aankondiging van de sluiting eigenhandig op in de hal van het Hoofdgebouw, dat uiteindelijk werd omgeturnd tot een Duits rechtscollege. In september 1944, tijdens de bevrijding van Nijmegen, raakte het gebouw onherstelbaar beschadigd. Wat resteerde, was een ruïne. Het beeld van Thomas van Aquino, in 1926 geplaatst, bleef wel overeind. Dat is nu terug te vinden voor de aula.

Met dank aan Jan Brabers, universiteitshistoricus. Marjolein van Diejen maakte de foto van ‘nu’.

Bronnen: Radboud in de Stad: Routeboekje, Huis van de Nijmeegse Geschiedenis