Wie met corona wordt opgenomen op de intensive care en overleeft, wacht nog een lang herstel. Het is belangrijk dat patiënten zo snel mogelijk fysiotherapie krijgen, stellen onderzoekers en fysiotherapeuten van het Radboudumc. ‘Elke dag dat je in bed ligt, verlies je 5 procent van je spierkracht.’

Een coronapatiënt die naar de intensive care moet, heeft bij het herstel zo snel mogelijk fysiotherapie nodig, stellen onderzoekers van het Radboudumc. ‘Mensen die dit overleven, moeten lang revalideren’, zegt intensive care-fysiotherapeut Karin Felten-Barentsz. Daarom maakt Felten-Barentsz, samen met een groep collega-onderzoekers, een nationaal behandeladvies voor alle fysiotherapeuten in Nederlandse ziekenhuizen.

Het behandelplan werd opgesteld op basis van wetenschappelijk onderzoek, en de best practices van verschillende Nederlandse ziekenhuizen. ‘Zo baseerden we ons plan ook op ervaringen in Brabant, waar men in de ziekenhuizen eigenlijk voorloopt’, zegt Felten-Barentsz. Het behandeladvies ligt er al en een wetenschappelijke publicatie is bijna de deur uit, vertelt de therapeut. Felten-Barentsz is tevens promovenda in onderzoek naar fysiotherapie op de intensive care.

Enorme zorgvraag

Zo’n vijf procent van de mensen met corona komt terecht op de intensive care. Die mensen liggen gemiddeld twee tot drie weken aan de beademing. ‘Dat is vrij lang’, zegt Felten-Barentsz. ‘Zeker als je weet dat je elke dag dat je plat op bed ligt, zo’n vijf procent van je spierkracht verliest.’ Niet alleen zorgt corona zelf al voor ernstige longschade, door de beademing liggen de ademhalingsspieren ook nog eens plat.

Dat is een groot probleem, en niet alleen voor de patiënt zelf. Als het aantal mensen dat weer van de intensive care af mag toeneemt, krijgen de fysiotherapeuten ineens te maken met een enorme zorgvraag. Het nationale advies moet de fysiotherapeuten hierin ondersteunen.

‘Uiteindelijk wil je iemand uit dat bed halen’

Is het niet wat laat om nu pas met een plan te komen? Nee, legt Felten-Barentsz uit. De meeste ernstig zieke coronapatiënten liggen momenteel namelijk nog aan de beademing en krijgen verdoving en spierverslappende middelen. ‘Dan is iemand zó ziek dat wij nog weinig kunnen betekenen. Pas wanneer iemand wakker wordt, maar nog wel aan de beademing ligt, begint onze taak’.

Fysiotherapeuten kunnen beetje bij beetje iemand in beweging proberen te brengen. Dat begint met passief bewegen, door bijvoorbeeld een arm van de patiënt uit te strekken als hij of zij dit zelf niet kan. ‘En uiteindelijk wil je iemand uit dat bed halen, en laten staan, of misschien op een stoel laten zitten’, vertelt Felten Barentsz. ‘Dan maak je gebruik van de spieren die lang niet in beweging gekomen zijn.’

Besmetting

De vraag is hoe je patiënten al die oefeningen moet aanleren. Afstand houden is bij coronapatiënten immers het devies. ‘Als iemand nog op de intensive care ligt en ‘revalideerbaar’ wordt, is fysiotherapie echt onmisbaar’, zegt Felten-Barentsz. ‘Dan moeten we dus naar de afdeling, helemaal in beschermende pakken.’ Zodra de zieke van de intensive care-afdeling af is en bij andere coronapatiënten op de verpleegafdeling ligt – de zogeheten corona-afdeling – mag een fysiotherapeut in principe juist niet meer aan het bed helpen, vanwege het risico om zelf besmet te raken.

Daar hebben de Radboud-onderzoekers gelukkig een oplossing voor. Felten-Barentsz uit: ‘Er bestonden al veel papieren instructies en videomateriaal. Zo kun je mensen bijvoorbeeld uitleggen dat het goed is om toch in beweging te blijven. En via video kan je bepaalde ademhalingsoefeningen delen waarmee patiënten slijm beter leren ophoesten.’

Het wordt fysiotherapeuten sterk afgeraden om die begeleiding aan het bed te doen. Een al aanwezige verpleegkundige kan wellicht helpen bij de instructies, zegt Felten-Barentsz. ‘De fysiotherapeut bezoekt alleen de corona-afdeling als het strikt noodzakelijk is.’