Gebed blijft onderdeel academische plechtigheid
-
De pedelstaf. Foto: Gerard Verschooten
Promovendi en hoogleraren mogen voorlopig niet zelf kiezen of hun promotie of oratie wordt geopend en afgesloten met een gebed. Het college van bestuur wil vasthouden aan de bestaande ceremonie.
Aan de Radboud Universiteit worden academische plechtigheden al jaren geopend en afgesloten met een kort gebed. Wat er precies wordt gezegd weten vaak alleen ingewijden en gymnasiasten. De tekst is namelijk Latijn: ‘Spiritus Sancti gratia illuminet sensus et corda nostra’, wat in goed Nederlands neerkomt op ‘Moge de Heilige Geest ons verstand en ons hart verlichten’. Na afloop is er dan nog een dankgebed: ‘Almachtige God, wij danken U voor al Uw weldaden. U, die leeft en heerst in de eeuwen der eeuwen.’
Vrijheid
Folia-columnist Linda Duits, verbonden aan de Universiteit Utrecht, was in Nijmegen op bezoek als lid van een promotiecommissie en verbaasde zich over zoveel verwijzingen naar het christendom tijdens de plechtigheid. ‘Aan de uni behoort God facultatief te zijn’, betoogde ze. En: ‘Vrijheid van religie betekent ook dat je moet kunnen kiezen voor een godsdienstloze levenshouding.’
Haar uitspraken konden rekenen op een felle reactie van de Nijmeegse hoogleraar Nederlandse letterkunde Jos Joosten, die wèl hecht aan het gebed. ‘Er is volop keuze voor een “godsdienstloze levenshouding”‘, stelt hij. ‘Je hoeft niet aan een bijzondere universiteit te studeren, te promoveren of te werken. Iedereen mag, niemand moet. En daarbij zijn de openbare universiteiten in aantal en omvang ver in de meerderheid. Keuze genoeg.’
‘Dit ritueel verbindt ons met elkaar en met ons verleden’
Collegevoorzitter Daniël Wigboldus heeft nu, bij wijze van antwoord, in een column ook gereageerd op de suggestie van Linda Duits. Hij zegt waarde te hechten aan de bestaande ceremonie. In zijn column verhaalt Wigboldus over de kracht van het gezamenlijk uitspreken van een gebed. Hij beschrijft daarbij zijn ontmoeting met de Amerikaanse filosoof Daniel Dennett. ‘Al pratende kwamen we op de bijzondere ervaring van samen met anderen unisono te zingen, te bidden, of samen stil te zijn. (…) Of je nu gezamenlijk het volkslied zingt, of samen bidt, dergelijk rituelen werken bindend, met alle mogelijke positieve en negatieve gevolgen van dien.’
De ceremonie rondom de academische plechtigheden kan bijdragen aan een onderlinge verbondenheid, vindt Wigboldus. Genoeg reden om het gebed binnen die ceremonie te behouden, suggereert hij. ‘Dit ritueel verbindt ons met elkaar en met ons verleden, onafhankelijk van ieders eigen (on)geloof, in volledige wetenschappelijke vrijheid.’
Eefje schreef op 8 november 2018 om 11:40
Ik weet niet of gymnasten per se een betere kennis hebben van het Latijn dan niet-gymnasten. Gymnasiasten daarentegen…
Martine Zuidweg schreef op 8 november 2018 om 11:50
Helemaal gelijk. Het is aangepast. Dank.
Marijke Naezer schreef op 8 november 2018 om 17:41
Ja, een ritueel is prachtig om onderlinge verbondenheid te creëren/bevestigen/voeden, maar doordat dit ritueel nu de vorm van een christelijk gebed heeft, voelde ik mij daar juist door buitengesloten. En dan betrof het nog wel mijn eigen verdediging….
Waarom dus niet een van die andere vormen kiezen, zoals de stilte, die minder religieus beladen is, waar eenieder zich bij thuis kan voelen?
De suggestie van prof. Jos Joosten (“als het je niet bevalt dan ga je toch weg”) vind ik niet erg zinvol; ik hoop dat er een constructievere dialoog op gang komt.
Jos Joosten schreef op 8 november 2018 om 20:25
Ik heb nergens niet geschreven wat Marijke Naezer hier nu tussen aanhalingstekens als citaat presenteert: “als het je niet bevalt dan ga je toch weg”. Ik schreef dat niet in mijn oorspronkelijke stuk en niet in mijn latere antwoord op Linda Duits’ reactie.
Mij dunkt dat het begin van een ‘constructievere dialoog’ is dat je elkaar correct citeert.
Jos Joosten schreef op 8 november 2018 om 20:26
‘nergens niet’ is uiteraard ‘nergens’ (of ‘niet’)
Erik Fransen schreef op 9 november 2018 om 08:53
@Jos Joosten: wat een geneuzel. Dat is toch precies hetzelfde
Rupke (oren groter dan het kupke) schreef op 25 december 2018 om 15:21
Alles wat met geloof te maken heeft is geneuzel en zonde van je tijd.
Zo, nu ben ik ook weer 30 seconde van mijn leven kwijtgeraakt door geneuzel over geloof.
Rupke (oren groter dan het kupke) schreef op 25 december 2018 om 15:21
Alles wat met geloof te maken heeft is geneuzel en zonde van je tijd.
Zo, nu ben ik ook weer 30 seconde van mijn leven kwijtgeraakt door geneuzel over geloof.
Frits Florin schreef op 14 november 2022 om 19:35
Mensen blijken over mogelijkheden te beschikken om over onderlinge grenzen heen te komen. (Transcenderen). Die typisch menselijke mogelijkheid is het gebied van wat we de geest noemen.