‘Gebrek aan aanraking maakt mensen ziek’
-
Beeld: Brad Fults (CC)
Gebrek aan echt contact, aanraking en intimiteit is in onze moderne maatschappij altijd al een probleem, maar tijdens de huidige coronacrisis wordt dit alleen maar erger. Veel mensen klagen over 'huidhonger'. De Vlaamse hoogleraar Paul Verhaeghe herkent dit probleem. ‘We zeggen niet voor niets “houden van”. Daar zit vasthouden in, dat kun je heel letterlijk nemen.’
Wetenschappers van Harvard University waarschuwden vorige week dat het nog jaren kan duren voor we het coronavirus echt verslagen hebben. Afstand houden blijft in dat geval het devies. Ook premier Rutte heeft het steeds over de ‘anderhalvemetersamenleving’. We zouden moeten wennen aan het ‘nieuwe normaal’, waarin nabijheid en aanraking taboe blijven. Dus geen knuffel voor je vrienden bij aankomst op een feestje, geen hand op de schouder als iemand het moeilijk heeft en al helemaal geen festivals waar iedereen heel dicht op elkaar staat te dansen.
Tegelijkertijd gaan er stemmen op die waarschuwen dat dit gebrek aan contact en aanraking gevolgen kan hebben voor onze gezondheid. Op Radio 1 zeiden schrijvers Gijs van der Sanden en Alma Mathijsen al dat gebrek aan aanraking een enorm probleem voor hen was tijdens thuisisolatie. En AVROTROS interviewde Anja Machielse, Hoogleraar Humanisme en Sociale Weerbaarheid, die zei: ‘[Huidhonger is] een mooie term die precies aangeeft wat mensen voelen: aanraken en aangeraakt worden en het gebrek daaraan’.
Huidhonger
Hoogleraar Klinische Psychologie en Psychoanalyse Paul Verhaeghe, van de Universiteit Gent, gaf vorig jaar een lezing over ‘huidhonger’ bij Radboud Reflects. Waar die term precies vandaan komt, weet hij niet. Maar dat gebrek aan aanraking een probleem is, onderschrijft hij zeker. ‘Ik vermoed dat wat er nu gebeurt, tijdens de coronacrisis, een uitvergroting is van iets dat reeds bezig was,’ zegt hij aan de telefoon. ‘Onze relaties, zeker die van de jongere generaties, zijn een stuk instrumenteler geworden, iets dat je nou eenmaal doet. De binding is zacht gezegd niet meer zo stevig als voordien.’
Dit zie je ook terug in fysiek contact, zegt hij. ‘Misschien hebben mensen onder normale omstandigheden wel fysiek contact, maar dat moet ook gedragen worden door een liefdevolle context om ons echt goed te doen. Ik denk dat dat voor veel mensen al zeldzaam was geworden en dat het probleem nu nog uitvergroot wordt, doordat dat contact grotendeels wegvalt.’ De ontwikkelingen rond #metoo hebben hier ook aan bijgedragen, zegt hij. ‘Ik sta 100 procent achter de doelen van die beweging, maar probeer nog maar eens iemand aan te raken met de beste bedoelingen. Een kind op je schoot nemen, een schouderklopje… We moeten uitkijken dat we daar niet te bang voor worden.’
‘Psychologische problemen en lichamelijke problemen kun je eigenlijk niet loskoppelen’
Verhaeghe schreef vorig jaar het boek Intimiteit. ‘We denken bij dat woord vaak aan seksualiteit en dat is logisch, maar het is ouder dan dat, meer primair. Het gaat om tederheid, zorg, en liefde.’ Dit zie je volgens hem zelfs al terug in ons taalgebruik. ‘We zeggen niet voor niets “houden van”. Daar zit vasthouden in, dat kun je heel letterlijk nemen.’
Aandacht
Huidhonger is volgens Verhaeghe te koppelen aan een ruimer idee van eenzaamheid. ‘Bejaarde mensen worden nauwelijks meer aangeraakt,’ zegt hij. ‘Daar worden mensen ziek van.’ Dit komt deels ook door veranderingen in de zorg, die nu tijdens de coronacrisis versterkt worden. ‘Verpleegkundigen hebben niet eens meer de tijd om aandacht te besteden aan mensen die ze moeten verzorgen.’ Dit kan leiden tot veel gezondheidsproblemen. ‘We redeneren te veel in ofwel psychologische problemen, ofwel lichamelijke. Dat kun je eigenlijk niet loskoppelen,’ zegt de hoogleraar.
Verhaeghe hoopt dat de situatie die nu tijdens de crisis is ontstaan, bijdraagt aan de bewustwording rondom eenzaamheid en gebrek aan intimiteit. ‘Ik hoop dat we ons realiseren dat we dingen uit het oog verliezen die we moeten herinstalleren. Meer zorg en aandacht in ons dagelijks leven en in onze relatie tot anderen. Daar moeten we zowel in de maatschappij als in ons persoonlijke leven ruimte voor maken.’
Cora schreef op 21 april 2020 om 22:52
De term huidhonger is ook een titel van een boek geschreven door Esther Cohen, een vrouw die weduwe is.
Annemarie Bomers schreef op 24 april 2020 om 08:31
Ja dat klopt heb het boek Huidhonger gelezen….aanraking is van levensbelang…..
Kreeg ooit van een vriendin het kleine boekje
Leven is aangeraakt worden….dit was in 1990 tijdens mijn opleiding…..gelukkig heb ik mijn hond….mijn man is 7 maanden geleden overleden….aanraken…..en nu in de Corona tijd……wat doet dat met de mens…..aanraken ik mis het zo…!!!
Thomas Van hulle schreef op 22 april 2020 om 01:27
Mooie analyse
Rob van Leeuwen schreef op 22 april 2020 om 16:46
Blij dat hier aandacht aan wordt gegevens op deze manier! Ik ben het erg eens met de strekking van het verhaal. Ben zelf al een tijd vrijgezel na echtscheiding alweer aantal jaren geleden maar eind 2018 na 25 jaar mijn werk kwijtgeraakt en zit daardoor al langere tijd in een soort sociaal isolement waar ik nauwelijks uit kan ontsnappen met veel psychologische schade tot gevolg. Hetgene dat me nog restte (terrasje, bioscoop, daten) is nu ook weggevallen…
Lieke schreef op 23 april 2020 om 16:43
Blij inderdaad dat hier aandacht voor is. Ik herken volledig wat je schrijft. Na een echtscheiding kwam ik net weer terug uit het dal. Probeerde weer wat sociale contacten aan te knopen, had uitjes gepland staan. Zou eindelijk mijn rijbewijs gaan halen. Alles is nu weg. Zelfs het rijexamen werd 2 dagen voor de geplande datum afgezegd door het CBR. Dus ook wat dat betreft geen kans op meer vrijheid door bijv. een auto. Doordat je alleen bent, voel je het isolement des te sterker. Voor mij kunnen de maatregelen niet snel genoeg worden opgeheven. Dit is zo geen leven.* Zelfs niet op 1,5 meter. Wat haat ik daar woord overigens: 1,5-metersamenleving of -economie.
*als ik ziek word en dood ga, heb ik ook geen leven, maar daar merk je dan toch niets meer van.
Anja schreef op 22 april 2020 om 19:27
dank je wel!
Zo waar
zo herkenbaar
Sandra De Pessemier schreef op 23 april 2020 om 00:28
Huidhonger
Mijn lijf snakt
naar aandacht
Vloeibare tederheid
ter bestrijding van
onderhuidse huismijt
die mijn poriën vult
met inktzwart verlangen
naar een scrub
van jouw huid
op de mijne.
S@nDP
Gonneke schreef op 27 april 2020 om 23:56
mooi gedicht 🙂 !
Goetelen G schreef op 12 mei 2020 om 15:10
wat een mooi gedicht, dank je wel
Jozef Mestdagh schreef op 27 mei 2020 om 09:11
Heel mooi , top !!!
Mensen zijn niet gemaakt om op 1,50 m te leven !
Etienne Moors schreef op 26 april 2020 om 10:12
Als mens voelen we ons pas echt goed, als we ons verbonden weten en voelen met anderen. Nu wordt de andere voorgesteld als ern bron van besmetting, iemand bij wie best minstens anderhalve meter uit de buurt blijft.
Hopelijk is na deze tijd van apart leven, de waardering voor elkaar zo groot dat contact maken terug normaal wordt.
Gonneke de Haan schreef op 28 april 2020 om 00:06
Beste mensen, ik ben op dit moment bezig met het schrijven van een boek over huidhonger. Het wordt een boek met ervaringen uit mijn praktijken (liefdevolrondverlies.nl en yourinnerwell.nl ) en interviews. Paradoxaal genoeg kom ik er, na jaren al het plan te hebben hier over een boek te schrijven, nu pas aan toe. Door deze Corona-crisis is het ineens stil in mijn agenda; veel afspraken/trainingen/lezingen en ander werk (zoals de massage’s en intimiteits-coaching) is weggevallen.
Het is heel naar dat we met z’n allen nog meer huidhonger krijgen, maar wel goed dat er nu op deze manier eindelijk serieus aandacht aan gegeven gaat worden.
Hartelijke groeten en virtuele hug dan maar 😉
Gonneke de Haan
Marianne schreef op 2 mei 2020 om 20:52
Huidhonger, dat is precies het juiste woord. Ik snak naar knuffels en zo. Die armpjes van mijn kleindochter, die lekkere lange slungelarmen van mijn kleinzoon, de omhelzingen van mijn kinderen. Het gemis van mijn man, al 22 maanden, voel ik nu nog meer. Niemand raakt mij nog aan. Dat is echt zo jammer….. wanneer is deze coronacrisis voorbij?
Simone Mariposa schreef op 2 mei 2020 om 22:47
Jaren geleden werd mijn contract bij een zorginstelling niet verlengd omdat ik aan ‘handoplegging’ had gedaan en het ‘niet gekker moest worden dan dat’. Ook bij een collega werd zijn contract niet verlengd omdat hij een bejaarde bewoonster een kus op de wang had gegeven om haar met haar verjaardag te feliciteren, gewoon in de publieke hal beneden. Zo is het beleid in de zorg voor onze ouderen dus, al jaren. Triest.
Jan Piet H., kinderpsycholoog schreef op 16 mei 2020 om 23:05
Een omhelzing en een knuffel zijn de meest natuurlijke uitingen van genegenheid. En genegenheid is een levensnoodzakelijk behoefte. Zonder genegenheid, zonder fysiek contact … sterven babies!! Hospitalisme heet dat. Dat is al vele tientallen jaren bekend (o.a. Spitz). Zelfs aapjes gaan niet naar de nepmoeder uit ijzerdraad met een papfles, maar vleien zich heel de tijd tegen de nepmoeder met pels aan!
Lies schreef op 3 mei 2020 om 09:12
Klopt helemaal mag mijn broer die ik wekelijks zie van 83 niet meer omhelzen als af en toe een zoon oorbij komt ook geen knuffel fam al lang iet gezien mijn hele zieke vriendin in duuitsland nket zien vooral niet voelen,, ik wordt daar met mijn 79 j heel verdrietig van ….zo moeilijk ..
Gerrie schreef op 3 mei 2020 om 10:47
Mijn eerste kleinkind is 3 weken geleden geboren.
Gisteren voor het eerst echt gezien 1.5 mtr afstand.
Het doet pijn dat ik haar en de ouders niet kan knuffelen.
Het zou alleen maar mooi moeten zijn.
Verdrietig weer terug naar huis.
Sonny schreef op 3 mei 2020 om 22:37
dit klopt dus niet
Dit is goed nieuws. Dit zou namelijk kunnen betekenen dat veel meer mensen al besmet zijn geraakt en dus immuun zijn. Hoe meer mensen immuun des de eerder de maatregelingen kunnen stoppen. Daaaaag 1,5 meter regeling
Lily schreef op 4 mei 2020 om 08:25
Helemaal mee eens!! Ik riep al weken, de symptomen zijn voor sommigen straks nog erger dan de kwaal zelf…
Ik ben ook een knuffelaar en mis dat ook het ergste
Desiree schreef op 4 mei 2020 om 09:12
Huidhonger, een mooi woord, maar met een wrange smaak. Al sinds augustus heb ik mijn vader niet meer gezien, omdat ik heel ziek werd en al was, en hij ook zijn beperkingen heeft. Hen weinig vrienden, dus ik mis de knuffels, terwijl ik vaak ook knuffeliger ben.
Ik kan er heel depressief van worden. Die 1 1/2 meter afstand houden. Ik ben bang dat ik mijn vader nooit meer zal zien.
Maar als die 1 1/2 meter afstand er niet was, had ik allang op de IC gelegen, of dood geweest. Werkelijk alles om je heen valt weg.
Walter V. A. schreef op 11 mei 2020 om 09:36
Toen ik 26 was verloor ik mijn werk en had lange tijd moeite om een gelijk verloonde job je vinden. Ik was ook uit de jeugdbeweging gestapt als hoofdleider en was zonder lief gevallen. Ik viel in een emotionele put. Te weinig contacten – zowel algemene als persoonlijke – en het ging helemaal niet goed met me. De “huidhonger” werd ZO ERG, dat ik er psychosomatische klachten van kreeg. Als ik twee mensen zelfs maar enige affectie zag wisselen in hun blik of aanraking, dan stond ik binnen de 30 seconden vol met exceem dat rood en dik aanliep in gezwollen vlekken en stak zoals naalden. Het enige wat ik er tegen kon doen was buiten in de kou gaan staan. Na een half uurtje tot een uur ging het dan weer weg. Er moest niet over gepraat worden om het op te lossen, gewoon liefdevol omarmd worden en eens een kus krijgen zou mirakelen gedaan hebben. Als je alleen staat komt dat echter niet en nog minder als je man bent. Niemand vraagt je waarom je verdrietig bent. Vrouwen hebben een beter sociaal vangnet en zorgen meer voor elkaar. Helaas gingen ze voorbij aan de man die leed, want ze herkenden de signalen niet.
P. schreef op 26 oktober 2020 om 03:09
100% waar! De spoedwet is een Nazistische leugen!
Anoniem schreef op 24 juli 2021 om 12:14
Ik heb er dus echt geen probleem mee dat ik aangeraakt word, maar volgens verpleegkundigen is autisme hetzelfde als die mensen willen niet aangeraakt worden. Ik weet niet wat voor onzin er nog meer vertelt word over autisme. Maar dat het onzin is weet ik wel zeker. Terwijl ik wel degelijk aangeraakt wil worden. Ik heb ooit een schouderklopje van iemand gehad en man dat deed me echt goed, zelfs van iemand van wie ik het nooit verwacht had.
Sinds #metoo, heb ik echt het gevoel dat mannen de duivel zijn en maar uitgeroeid moeten worden. En beter maar niet kunnen bestaan. Kwam ooit op het station daar was iemand voor de trein gesprongen en toen hoorde ik ergens een vrouwenstem zeggen “probleem opgelost” als vrouwen al zo denken over mannen en mij alleen al 1000 keer zeggen dat ik lelijk ben wil ik geen relatie meer, zoiets wil je toch geen relatie mee wel dan? En zoveel relaties die uitlopen op scheidingen. Bevestigt voor mij alleen al dat ik de juiste keuze heb gemaakt door alleen te blijven.
Probleem is alleen dat je overal moet zien je bent incompleet zonder relatie dan ben ik maar incompleet, jullie vinden mij lelijk, ik had niet mogen bestaan, ik had er nooit mogen zijn en dan straks zeker ook nog zeggen “haha probleem opgelost?”, die lol gun ik je gewoon niet.
Ookanoniem schreef op 16 augustus 2021 om 11:54
Wat zonde dat je dat idee hebt gekregen. Ik als vrouw kan zeggen dat ik absoluut niks tegen mannen heb. Ik heb wat tegen sexueel misbruik maar dit komt zowel bij mannen als bij vrouwen voor. Maar “probleem opgelost” is zeker wel een kille reactie op zelfdoding. Die vrouw spreekt echt niet namens iedere vrouw! En waarom zou je op basis van hoeveel scheidingen er zijn nooit een relatie aan gaan?