Stel, het basisinkomen komt er. Ideaal voor studenten! Per maand krijg je standaard duizend euro. Gedragseconoom Floris Heukelom laat in de Week van het basisinkomen zijn licht schijnen over het idee.

Het idee is al meer dan honderd jaar oud, maar actueler dan ooit: het basisinkomen. Historicus Rutger Bregman schreef er vorig jaar het boek Gratis Geld voor Iedereen over. Het idee is simpel: iedereen, rijk en oud, krijgt maandelijks een vast basisinkomen zonder er iets voor te hoeven doen. De Groninger Frans Kerver begon er vast mee: hij krijgt, via crowdfunding, maandelijks duizend euro op zijn rekening. Vox vroeg gedragseconoom Floris Heukelom naar zijn mening over zo’n basisinkomen voor iedereen.

Volgens Heukelom had de macro-econoom Keynes in de jaren dertig van de vorige eeuw al ideeën over een basisinkomen. ‘Keynes dacht dat mensen vandaag de dag door de technologische vooruitgang maar drie uur in de week zouden hoeven werken voor een basisniveau van welvaart. Dat is in feite ook een soort basisinkomen. De geschiedenis liep natuurlijk anders, mensen werken nu langer dan ooit tevoren. Maar het idee blijft populair, bijvoorbeeld ook bij Piketty.’

In Wageningen begint volgend jaar een experiment waarbij alleen uitkeringsgerechtigden een basisinkomen krijgen, zonder alle verplichtingen waartoe ze nu gedwongen zijn. Heukelom: ‘Ik denk dat deze mensen er op korte termijn wel gelukkiger van worden, ze hoeven niet langer per se elke week een sollicitatiebrief te schrijven.’ Over het geluk op de lange termijn twijfelt de gedragseconoom. ‘Persoonlijk vind ik het goed dat ze gestimuleerd worden om terug te komen in de maatschappij.’

GroenLinks
In Nijmegen pleit GroenLinks ook voor een dergelijk experiment. ‘Het is niet per se zo dat links voor is en rechts tegen. In Nijmegen heeft de SP voor het experiment gestemd, hoewel de landelijke tak van die partij het een  taak van de overheid vindt mensen met een uitkering te helpen bij het vinden van een nieuwe baan. Rechtse politici zijn doorgaans voor een kleinere overheid, waar het basisinkomen aan bijdraagt. De PVV stemde daarom voor.’

‘De gemeente moet zich wel afvragen wat er precies getest wordt als  uitkeringsgerechtigden een basisinkomen krijgen’, betoogt Heukelom. ‘De ene partij wil dat mensen gelukkiger worden, de andere wil de kosten van beleid drukken en weer een andere wil mensen aan het werk krijgen. Hierdoor is het precieze doel van een dergelijk onderzoek al snel onduidelijk.’

Voor studenten zou het basisinkomen volgens Heukelom fantastisch zijn. ‘Je bent veel flexibeler in hoe lang je studeert. Als je een baan hebt is het gemakkelijker om even te stoppen met werken en weer wat te studeren, of gedichten te gaan schrijven. Je hebt dus veel meer vrijheid. Reken maar eens uit wat je allemaal kan doen als je maandelijks duizend euro op je rekening krijgt.’ / Maarten van Gestel