Een fonds van vijf miljard euro voor ongebonden onderzoek. Dat beloven de regeringspartijen in hun nieuwe coalitieakkoord. Een stap in de goede richting, vindt AOb. Maar liever had de onderwijsbond structurele investeringen gezien. 'We zullen druk blijven zetten.'

Van ’teleurstellend’ tot een ‘eerste stap in de goede richting’ of ronduit ‘positief’ – de reacties van wetenschappers op het bereikte coalitieakkoord zijn net zo wisselend als die onder studenten, leert een korte rondgang.

De positiefste geluiden komen vanuit de hoogste bestuurslagen. De universiteiten en universitair medische centra (umc’s), verenigd in de zogenoemde kenniscoalitie, zijn verheugd over de stevige investeringen in onderwijs, onderzoek en impact. ‘Dit akkoord lijkt universiteiten en umc’s de ruimte te bieden om de basis weer op orde te brengen en zo bij te dragen aan oplossingen voor de grote maatschappelijke uitdagingen waar de samenleving voor staat’, aldus Pieter Duisenberg, voorzitter van de Universiteiten van Nederland (UNL, voorheen VSNU).

Geen structurele investeringen

Actiegroepen reageren minder optimistisch. WOinActie noemt de informatie in het regeerakkoord ‘ambigu’. De stem van wetenschappers wordt, na jarenlang actievoeren, eindelijk gehoord, stelt de groep. Tegelijk bekritiseert WOinActie de opnieuw uitblijvende, structurele verhoging van middelen om het tekort van 1,1 miljard per jaar te compenseren. Dat bedrag komen universiteiten op jaarbasis tekort, berekenden zowel vakbonden als ook accountancybureau PwC.

Marijtje Jongsma van onderwijsvakbond AOb sluit zicht hierbij aan. ‘We hebben gemengde gevoelens’, reageert de universitair hoofddocent. ‘Aan de ene kant is het fijn dat de bottlenecks binnen de universiteit expliciet genoemd worden: de werkdruk en de tijdelijke contracten. Aan de andere kant wordt de achtergebleven financiering inderdaad nog steeds niet rechtgezet.’

Dat het nieuwe kabinet vijf miljard euro vrij wil maken voor ongebonden onderzoek weegt daar onvoldoende tegenop, verwacht ze. ‘Het is nog onduidelijk hoeveel daarvan bij de universiteiten terecht zal komen. De middelen worden uitgespreid over tien jaar en mogelijk kunnen ook andere onderzoeksinstellingen dan universiteiten er aanspraak op maken.’

Eerste stap

Bovendien, voegt ze toe, ziet ze liever dat de financiering van onderzoek verweven is met onderwijs.  ‘Kortom, het coalitieakkoord bevat handreikingen. De eerste stap is gezet, maar we zullen als vakbonden druk blijven zetten totdat we op een niveau komen dat nodig is – voor werknemers én Nederland als kennisland.’

Hoe de verdeling van de toegekende vijf miljard euro eruit zal komen te zien, blijft voorlopig onduidelijk. Het coalitieakkoord bevat vooral hoofdlijnen, waardoor er nog uitgebreid over gediscussieerd zal moeten worden in de Tweede Kamer. Hoe studenten precies gecompenseerd gaan worden voor hun gemiste basisbeurs, is eveneens nog niet bekend gemaakt. Het kabinet heeft hier een miljard euro voor opzij gezet.