Donderdag stemde het Britse Lagerhuis voor uitstel van de Brexit. Wat er nu gaat gebeuren, is nog niet duidelijk. Ook in de academische wereld neemt de onzekerheid toe. 'Teruggaan naar Nederland is een serieuze optie.'

In de Oxfordse onderzoeksgroep van neurowetenschapper Lennart Verhagen is alleen de professor Engels. Verder bestaat de delegatie uit mensen over de hele wereld: vooral Duitsers, Fransen en Italianen zijn goed vertegenwoordigd. Maar met nog elf dagen tot de officiële Brexit-datum, en uitstel op de loer, weet nog niemand wat de echte consequenties worden.

‘We hoeven heus niet weg, maar de Brexit is elke dag onderdeel van gesprek’, zegt Verhagen over de telefoon. ‘Binnen mijn vakgebied zijn veel internationale samenwerkingen. Daaraan doen we nu nog steeds mee, maar niemand weet hoe het in de toekomst gaat. Sommige collega’s zijn zelfs al door Europese partners gevraagd om zich terug te trekken uit een voorstel. Een Engelse naam zou de aanvraag minder sterk maken.’

Douane

Ook de Nederlandse neurowetenschapper Rogier Mars voelt die onzekerheid. Hij leidt het Cognitive Neuroecology Lab dat half in Nijmegen, half in Oxford is gevestigd. Het merendeel van de tijd woont hij in Oxford – daar heeft hij zijn gezin, zijn vrouw is Engelse – maar eens per maand komt hij naar de Radboud Universiteit.

‘Nederlandse vrienden en collega’s begrijpen niet hoe erg het mis kan gaan’, vertelt hij vanuit Oxford. ‘De meesten zeggen: politici zijn slimme mensen, het komt wel goed. Maar mijn Britse collega’s, inclusief ikzelf, denken daar inmiddels anders over.’

‘Je kunt je afvragen: is dit nog de beste plek om te zijn?’

Mars doet onderzoek naar de anatomie van het menselijk brein ten opzichte van die van andere dieren. Daarvoor scant hij onder andere de breinen van – vaak zeldzame – overleden dieren, vooral apen. Nu kunnen die breinen nog makkelijk binnen de EU verscheept worden, legt de onderzoeker uit. Hoe dat in de toekomst gaat, is onduidelijk. ‘We krijgen al telefoontjes van instellingen of we hun breinen vóór 29 maart terug kunnen sturen. Ze willen het risico gewoon niet nemen.’

Studenten

Toch worden wetenschappers niet het hardste geraakt, vindt Verhagen. ‘Wij verdienen hier prima, zijn belangrijk voor de economie. Onderzoekers zullen veel beter beschermd worden dan de Spaanse zorgverleners en Poolse bouwvakkers.’ Mars: ‘Juist buiten de academische beroepen zie je de gevolgen nu al. In het academisch ziekenhuis waar ik werk is een groot tekort aan verplegers. Normaal komen veel mensen uit Europa dat werk doen, maar die groep wordt kleiner.’

Europese studenten die nu in Oxford zitten, zijn al verzekerd dat ze hun studie daar sowieso af kunnen maken. Toch lopen de aanmeldingen vanuit Europa wel degelijk terug, aldus Verhagen. ‘Vooral bij bachelorstudenten zien we de Europese aanmeldingen nu al afnemen.’

Terug naar Nederland

De twee Nederlandse onderzoekers hebben inmiddels de nodige voorbereidingen getroffen. Mars’ kinderen hebben voor de zekerheid een dubbele nationaliteit aangevraagd, Verhagen heeft papierwerk voor een verblijfsstatus al klaarliggen. Maar het is bizar hoeveel zaken nog geregeld moeten worden, vindt Verhagen. ‘Tot twee weken geleden was het niet eens duidelijk of ik mijn rijbewijs en pensioen zou mogen overzetten bij een no-deal Brexit.’

Over de toekomst durven de twee nog niet te veel te speculeren. Ook met uitstel van de Brexit blijven hun Europese samenwerkingen onzeker, al heeft de universiteit daar inmiddels mee om leren gaan. Mars: ‘Teruggaan naar Nederland is een serieuze optie. Ik zal echt niet verplicht weg moeten, maar je kunt je ook afvragen: is dit nog de beste plek om te zijn?’