Groen licht voor pilots met korter collegejaar, Radboud wacht af
-
Afbeelding ter illustratie Foto: Dick van Aalst
Enkele opleidingen van universiteiten en hogescholen mogen experimenteren met minder onderwijsweken en kortere tentamenperiodes. Dat kan voor rust en ruimte zorgen, hoopt minister Robbert Dijkgraaf. De Radboud Universiteit doet hier echter niet aan mee.
Het doel is studenten, docenten en onderzoekers meer rust en ruimte te geven. Een korter collegejaar geeft docenten en onderzoekers meer tijd voor onderzoek en verbetering van het onderwijs, schrijft de minister vandaag aan de Tweede Kamer. Studenten zouden er ook van profiteren, bijvoorbeeld doordat ze meer tijd hebben voor stages.
Het idee van een ‘slimmer academisch jaar’ komt van De Jonge Akademie, het genootschap van relatief jonge topwetenschappers dat verbonden is aan de KNAW. Uit een vergelijking met het buitenland zou blijken dat het Nederlandse studiejaar tot wel negen weken langer is dan elders in Europa. Het zou met name aan de universiteiten voor een hoge werkdruk zorgen.
Een woordvoerder van de Radboud Universiteit laat weten dat de pilot in Nijmegen niet gaat draaien. ‘Enerzijds omdat er al diverse projecten en pilots lopen en we rekening willen houden met de werkdruk. Anderzijds omdat het academisch jaar van de Radboud al korter is dan dat van de meeste andere universiteiten.’
Ook online
Het is nog niet bekend hoe de opleidingen het jaar gaan inkorten. Ze kunnen volgens Dijkgraaf onnodige overlap tussen onderdelen van het programma terugdringen of het aantal ‘tussentoetsen’ en herkansingen verminderen. Ook interessant: kennelijk helpt de inzet van online onderwijs ook in het verkorten van het studiejaar. De minister meent althans dat instellingen roosters op een slimmere wijze kunnen inrichten en meer gebruik kunnen maken van online onderwijs.
De minister nodigt nu alle universiteiten en twee hogescholen uit om deel te nemen aan een van de pilots. Meerdere universiteiten zouden al interesse hebben getoond. Ze kunnen deelnemen met maximaal drie opleidingen in de periode van 2023 tot en met 2026.
‘De Universiteit van Amsterdam en de Erasmus Universiteit Rotterdam zorgen voor het delen van kennis, monitoring en verantwoording’, staat in een persbericht dat het ministerie heeft verspreid. ‘Twee jaar na invoering wordt bekeken wat de eerste opbrengsten van de pilots zijn en of bijsturing wenselijk is.’
De minister heeft tien miljoen euro voor de pilots uitgetrokken. ‘Voorop staat dat de pilots niet ten koste mogen gaan van onderwijskwaliteit, het eindniveau van studenten en de eindkwalificaties van de deelnemende opleiding’, staat erbij. Verder is het niet de bedoeling om hetzelfde aantal uren college in minder weken te plannen: het moeten er echt minder worden.
Wisselende ontvangst
Studentenorganisatie ISO reageert afwachtend. ‘Het is positief als dit daadwerkelijk tot meer rust en ruimte leidt’, zegt voorzitter Terri van der Velde. ‘Die mogelijkheid moeten we met beide handen aangrijpen. Maar we hebben wel wat vragen. Wij zien bijvoorbeeld niet in hoe het begrenzen van het aantal herkansingen tot rust gaat leiden.’
Ook bij die nieuwe roosters plaatst het ISO vraagtekens. Misschien proppen de opleidingen straks alle lessen in minder weken, wat niet ‘slimmer’ zou zijn. Of misschien krijgen studenten straks minder onderwijs, wat de kwaliteit vast niet ten goede komt. ‘Met het schrappen van wat overlap ga je geen negen weken winnen’, aldus Van der Velde.
Het voorstel van De Jonge Akademie kreeg vorig jaar september een wisselende ontvangst. Behalve de studentenorganisaties reageerde bijvoorbeeld ook de vereniging van topdocenten, het Comeniusnetwerk, afwachtend. Vakbond AOb daarentegen was enthousiast. De woordvoerder van de Radboud Universiteit laat weten dat de universiteit de uitkomsten van de pilot met belangstelling tegemoet ziet.
Dit artikel is geschreven door HOP en bewerkt door de redactie van Vox.
Frederik Van Dam schreef op 8 oktober 2022 om 23:32
“Het is nog niet bekend hoe de opleidingen het jaar gaan inkorten,” stelt dit artikel. De concrete voorbeelden die hier worden aangehaald zijn minder onderwijsweken, het terugdringen van onnodige overlap, en het inzetten van online onderwijs, wat de indruk wekt dat het moet gaan om oplossingen binnen de huidige structuren. De aanbevelingen van het onderzoek van de Jonge Akademie laten het echter toe dieper te gaan: “Op basis van onze analyse van het academisch jaar in binnen- en buitenland identificeren we een aantal best practices en doen we vijf aanbevelingen voor een slimmer academisch jaar in Nederland. We adviseren (1) de onderwijskalender flexibel aan te passen aan de behoeften van verschillende disciplines, (2) het aantal onderwijsweken en (3) het aantal toetsweken te reduceren, (4) onderwijsvrije periodes streng te bewaken en (5) onderwijsvormen te diversifiëren en autonomie van studenten te stimuleren.” Een eenvoudige manier om deze best practices te bereiken en die betrekking heeft op met name (3) ligt voor de hand, denk ik: in plaats van een versnipperd jaar met vier onderwijs- en vier toetsperiodes kunnen we overschakelen op een systeem met twee onderwijssemesters en twee tentamenperiodes. Naast het feit dat studenten meer ademruimte krijgen om leerstof in te laten zinken, behouden ze ook alle mogelijkheden tot herkansing. In de meeste Europese landen is dit het gangbare systeem; studenten die een tijd in het buitenland willen studeren zijn hier dan ook bij gebaat. Voor docenten biedt deze indeling een voordeel inzoverre dat ze met een twee tentamenperiodes voldoende tijd om hun verbeterwerk af te ronden alvorens een nieuwe onderwijssemester aanbreekt. Misschien lijkt het een nadeel dat er (door het verdwijnen van die toetsweken tussen periodes) midden in een semester geen ademruimte is voor onderzoek, maar in de praktijk heeft onderzoek meer baat bij een iets langere, en ononderbroken, periode van deep work. Kortom, ik denk dat een structuur met 2 semesters zowel sterker onderwijs als excellenter onderzoek kan opleveren, en ik vind het jammer dat de universiteit de pilot niet eens lijkt te overwegen, met argumenten die niet echt overtuigend zijn. Dit is een kans om juist het voortouw te nemen in een belangrijke herdenking.
L.J. Lekkerkerk (Hans) schreef op 10 oktober 2022 om 15:24
Getalsmatig een dubieus voorstel! Want:
Toen ik als docent begon had een studiejaar 42 studiepunten die 40 uur studie vertegenwoordigden; ofwel 1.680 per jaar en 42 ‘werkweken’.
Nu zijn er 60 EC à 28 uur = 1.680 uur/jaar.
Nog niet zo heel lang probeert het standaard RU-rooster dat in pakweg 28 onder-wijsweken en 6 tentamenweken voor elkaar te krijgen: 34 weken, 1.360 uur.
Als de normaal voor de studie geschikte studenten die 28 uur per EC nodig hebben om een voldoende te halen, dan moeten ze 1.680 / 34 = 49,5 uur per week aan de studie besteden …. => werkdruk onder studenten!
Maar … als de normaal geschikte student het in die 34 weken makkelijk haalt, dan hebben we de studies blijkbaar minder uitdagend gemaakt.
Jurgen Brink schreef op 12 oktober 2022 om 18:25
Beste Hans,
Ter feitelijke aanvulling: 5 van de 7 faculteiten werken volgens mij nu met het zgn. 3×7, 1×8 model. Dus periodes van 7 onderwijsweken en in periode 4 8 onderwijsweken. Dan kom je op 29 onderwijsweken uit. En daarnaast dus nog zoals je schrijft tentamenweken, maar hoeveel dat er exact zijn weet ik niet. Als jouw rekensommen kloppen is dan jouw zorg dat een inkorting van het academisch jaar gaat leiden tot hogere studielast? Ik ben wel heel benieuwd hoe de pilots gaan uitpakken en wat ze daar allemaal tegenkomen als je aan de lengte van het jaar gaat sleutelen en vooral of het doel: minder werkdruk voor docenten echt gaat lukken.
L.J. Lekkerkerk (Hans) schreef op 13 oktober 2022 om 11:59
Ja Jurgen, evenveel stof in minder weken stoppen = per week meer moeten studeren.
Over de University Colleges (m.n. Rooesevelt Academy) vertelde de decaan ervan een keer dat ze daar met Angelsaksisch korte semesters werkten en dat de studenten hele lange weken maakten. Ook al omdat ze wilden laten zien dat ze terecht geselecteerd waren.
Minder werkdruk voor docenten door een korter collegejaar; ik vraag het me af. Hooguit is je timemanagement in meer weken simpeler als je alleen onderzoek doet omdat er geen onderwijs is. Maar als je in minder onderwijsweken evenveel uren moet besteden (contact, voorbereiden, feedback, beoordelen enz.) kwijt bent, kan je in die weken te weinig tijd voor onderzoek hebben (denk aan deadlines voor congrespapers, voor onderzoeksaanvragen halen fo snel gehoor geven aan een ‘revise and resubmit-opdracht’ om je artikel gepubliceerd te krijgen. Dus ik voorspel een averechts effect op werkdruk.