GroenLinks grijpt de macht in Nijmegen; landelijk winnen de lokale partijen terrein. Daags na de gemeenteraadsverkiezingen neemt Vox de uitslag door met politicoloog des huizes Peter van der Heiden.

Vorig jaar werd D66 in Nijmegen nog de grootste bij de landelijke verkiezingen. Nu neemt GroenLinks een flinke voorsprong.

‘D66 heeft nogal rare dingen uitgehaald met het afschaffen van het referendum – toch een kroonjuweel voor die partij – en de draai naar een ‘ja’ voor de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. En dan had je ook nog dat gedoe met het appartement van Pechtold. In Nijmegen valt het verlies voor D66 overigens nog mee – het scheelt maar één zetel met vier jaar geleden.’

En GroenLinks? Hoe verklaar je de grote overwinning van die partij?

‘Eigenlijk had ik verwacht dat GroenLinks een tikje zou krijgen omdat ze geen verantwoordelijkheid hebben genomen om aan het kabinet deel te nemen. De kiezer zag dat blijkbaar als een verstandige keuze, want dit is de grootste overwinning ooit voor GroenLinks in Nijmegen. Tja, het is toch de hipste partij op links. Ze willen een beweging vormen en minder een klassieke partij. Dat spreekt aan.’

Verandert er veel in Nijmegen met deze uitslag?

‘De samenstelling van de raad wordt natuurlijk anders. GroenLinks zal haar overwinning willen uitbuiten en een flinke vinger in de pap willen hebben bij de collegevorming. Maar met wie ze gaan regeren? De combinatie met D66 en SP is een lastige, omdat D66 niet happig zal zijn om in zo’n links coalitie te gaan zitten. Misschien wordt het wel weer zo’n constructie waarin de PvdA en lokale partijen meedoen.’

Landelijk zien we een verdere opkomst van de lokale partijen. Zijn dat proteststemmen?

‘Zeker niet allemaal. Noord-Brabant en Limburg hebben een traditie van lokale politiek. Ook zien we dat steeds meer gemeenten samengevoegd worden, waardoor kiezers eerder geneigd zijn om op iemand te stemmen die hun dorpskern representeert. Dat zie je ook dichtbij huis in de gemeente Berg en Dal bijvoorbeeld (daar heb je partijen als de Groesbeekse Volkspartij en Voor Berg en Dal, red.)’

Nijmegen heeft in den lande gezelschap van steden als Utrecht, Amsterdam en Wageningen als GroenLinks-bolwerken.

‘Geen verrassing. Dat zijn allemaal steden met hun eigen grachtengordels. En het zijn studentensteden: die stemmen toch minder snel op Gewoon Nijmegen. The odd one out is Arnhem, waar GroenLinks ook de grootste is: daar hebben de kiezers de SP en D66 afgerekend op het gedrag van hun wethouders, die er een potje van gemaakt hebben.’