Handleiding voor inclusieve taal in wetenschap op komst: ‘Eigenlijk kunnen we niet meer anders’
-
Op het MPI wordt steeds meer gebruik gemaakt van gebarentaal. Foto ter illustratie. Foto via Pexels
De wetenschap kan wel een les inclusief schrijven gebruiken, meent Caroline Rowland, directeur van het Language Development Department van het Max Planck Instituut in Nijmegen. Daar wordt gewerkt aan een handleiding voor inclusieve taal. Waarom wegen woorden zo zwaar in wetenschappelijk onderzoek?
Onderzoekers moeten de genderidentiteit van hun proefpersonen inclusiever beschrijven en ook gebarentaalsprekers moeten deel kunnen nemen aan lezingen en onderzoek. Dat vindt Caroline Rowland, directeur van het Language Development Department aan het Max Planck Instituut (MPI).
Op het MPI voor Psycholinguïstiek werkt de Diversiteits- & Inclusiviteitscommissie aan de eerste handleiding voor inclusieve taal voor onderzoekers aan het MPI, onder aanvoering van Rowland. Deze verschijnt binnen enkele weken. ‘De handleiding is interdisciplinair en dus bruikbaar voor verschillende onderzoeksgebieden, zoals de psychologie, linguïstiek maar ook neurobiologie’, vertelt de onderzoeker.
Waarom is inclusieve taal in de wetenschap eigenlijk relevant?
‘Academici schrijven enorm veel, niet slechts wetenschappelijke artikelen of boeken. Ze geven ook colleges vorm, beantwoorden mails van studenten en beantwoorden vragen van de media. Taal is een machtig medium en daarom moeten onderzoekers zich bewust zijn van hoe ze daarmee omgaan. In de geschiedenis werden groepen met bepaalde kenmerken structureel gediscrimineerd, zoals etniciteit of geslacht, die in de wetenschappelijke wereld een carrière wilden beginnen. Dat blijkt uit recent onderzoek. Nu moet óók de wetenschappelijke taal onder de loep worden genomen. Je kunt ervoor kiezen om met taal discriminatie in stand te houden, of je kunt het juist gebruiken om de wetenschappelijke wereld inclusiever te maken.’
‘Discriminerend taalgebruik komt op de meest onverwachte plekken voor’
‘Daarnaast blijkt uit bovengenoemd onderzoek dat inclusie van mensen van verschillende achtergronden de kwaliteit van het onderzoek juist ten goede komt: teams met wetenschappers van diverse achtergronden en expertises zijn vaak creatiever en innovatiever. De les die we hieruit moeten trekken, is dat het van belang is dat iedereen zich thuis voelt, veilig en gewaardeerd voelt, ongeacht afkomst of achtergrond. Dit proberen we met de handleiding te bereiken.’
Wat hoop je te bereiken met het implementeren van inclusieve taal?
‘Het gebruiken van inclusieve taal in de wetenschap heeft twee grote voordelen. Vooropgesteld geeft het studenten, docenten en wetenschappers een gevoel van waardering. Je wordt genoemd, dus je hoort erbij. Dit leidt tot inclusiever onderzoek en colleges: er wordt gesproken tot álle proefpersonen of tot álle studenten in de collegebanken, ongeacht afkomst of achtergrond. Iedereen moet het gevoel hebben dat ze welkom zijn in de academische wereld. Alle studenten moeten het gevoel hebben een even grote kans te maken op een wetenschappelijke carrière.’
‘Daarnaast hoop ik dat onderzoekers zich bewust worden van hun onbewuste vooroordelen die zijn doorgesijpeld in hun taalgebruik. Discriminerend taalgebruik komt soms op de meest onverwachte plekken voor. Zo noemde NASA een kosmisch object ooit de ‘Eskimo Nebula’, maar zag het later af van deze discriminerende bijnaam. Ook zag ik dat onderzoekers vrij recentelijk nog het woord ‘stam’ gebruikten om inheemse mensen te benoemen. Deze term wordt gezien als een no-go wat betreft inclusief taalgebruik.’
Welke tekortkomingen zijn er nu in de wetenschappelijke taal?
‘Een sprekend voorbeeld zijn de twee vierkantjes, M/V, waarmee je andere genderidentiteiten uitsluit. Dat moet natuurlijk veranderen. In mijn eigen onderzoek geef ik meer opties, waaronder de optie “anders”. Daarbij is ook de ruimte voor eigen invulling.’
‘Wat gebarentaal betreft, kunnen gemakkelijk stappen worden ondernomen’
‘Maar het gaat verder dan alleen genderidentiteit. Veel wetenschappelijke tijdschriften hameren uit eigen beweging al op uitgebreidere participantbeschrijvingen. Het is van belang dat ook licht wordt geschenen op de beschrijving van de sociaaleconomische achtergrond, klasse, etniciteit en fysieke beperkingen van proefpersonen. Ieder onderzoek heeft een unieke groep proefpersonen. Voordat we hierover rapporteren, moeten we weten hoe we deze op een inclusieve manier kunnen beschrijven.’
Is het niet een ontzettende uitdaging om alles talig inclusief te maken?
‘Nee, het is namelijk geen hogere wiskunde. Wat gebarentaal betreft, kunnen gemakkelijk stappen worden ondernomen. Op de website van het MPI schrijven we inmiddels dat we taal “gebruiken” in plaats van “spreken” en maken we lezingen en onderzoeksmateriaal ook bruikbaar voor mensen die gebarentaal gebruiken. Het is altijd mogelijk om daarin te voorzien. Sterker nog: het wordt steeds makkelijker omdat tegenwoordig veel online te regelen valt.’
Er verschijnt een glimlach op het gezicht van Rowland. ‘Met alle online hulpmiddelen en richtlijnen kunnen we in de wetenschappelijk eigenlijk niet meer anders dan inclusieve taal gebruiken.’
Jan van Oort schreef op 3 mei 2023 om 10:16
Totalitaire taallijstjes passen niet bij de fundamentele vrijheid die burgers en dus ook wetenschappers hebben om hun eigen woorden te kiezen. Nog maar heel recent waarschuwde het Europees Parlement dat de academische vrijheid in Nederland onder druk staat door o.a. de woke-beweging en cancel cultuur.
“Worries about the impact of the emerging ‘cancel culture’ and ‘wokeness’ on the freedom of academic expression” staat er letterlijk in het rapport.
https://www.scienceguide.nl/2023/03/europese-unie-academische-vrijheid-in-nederland-verslechtert/
Medewerker schreef op 3 mei 2023 om 18:18
Helemaal eens met Jan. Je moet heel voorzichtich zijn met voorschrijven hoe anderen zich mogen uiten. Ook zul je draagvlak verliezen als je dit wilt gaan doen tot op het niveau dat je niet mag zeggen dat je een taal spreekt. Excuses, het woord communiceren moet ik gebruiken in de vorige zin in plaats van ‘zeggen’. Zeggen lijkt immers wel erg op spreken. Dit laatste bedoel ik niet om het te ridiculiseren, maar om aan te geven dat het ondoenlijk wordt om een grens te trekken als je eenmaal begint met het voorschrijven van wenselijk taalgebruik.
De universiteit wordt steeds inclusiever, behalve dan voor mensen die niet 100% conformeren aan de (door een klein groepje vastgestelde) gewenste opvattingen.
Jochem Neurink schreef op 3 mei 2023 om 22:45
Het feit dat onderzoekers straks een handleiding moeten gaan volgen over de woorden die ze moeten gaan gebruiken, is van de zotte. M/V als binaire keuzes in een onderzoek zijn daarnaast van essentieel belang. Mannen en vrouwen reageren immers verschillend op dezelfde medicatie. Objectieve feiten als geslacht hebben daarom niets te maken met het subjectieve beeld als “gender”, dat door velen nu geaccepteerd word, maar volstrekt belachelijk is. Iemand die man is, maar vind van niet, is niet spontaan een vrouw, of vice versa.
Ik zou graag willen weten wie deze onzin probeert er door te duwen, en waarom dit niet word gestopt. Juist op onderzoeksgebied zou deze belachelijke beweging geen vat moeten krijgen.
Diversiteits-, en inclusiviteitscommissie? Dat dit uberhaupt bestaat is te triest voor woorden..
Mensen worden altijd en overal gediscrimineerd. Een “equity” regeling versterkt juist dit probleem.
Mark schreef op 4 mei 2023 om 14:05
Bovenstaande felle reactie geeft al aan dat verandering op dit vlak hard nodig is. Ik vraag me af of de reageerders het aangehaalde onderzoek van PNAS wel gelezen hebben. En het gaat niet om verplichte woordenlijstjes, dat noemt Rowland ook nergens. De uitdaging is om je bewust te worden van welke impact jouw taalgebruik als wetenschapper heeft op je onderzoek(sopzet), je resultaten en publicaties, het definiëren en vinden van de juiste proefpersonen en hoe je werk geïnterpreteerd wordt door anderen. En ja, dat vraagt wat van je, allicht verandering in iets wat je al heel lang op een bepaalde manier doet, en dat is nooit makkelijk.
Op basis van de reactieteksten zou ik u alledrie in de hokjes man, cisgender, wit, van Nederlandse komaf kunnen plaatsen, want u bent tegen verandering ten behoeve van een diverser en inclusiever academisch klimaat. Lekker makkelijk, maar die duiding is zeer ongenuanceerd en kort door de bocht. Past het u? Helpt het u of mij? Ik denk van niet. Het ligt immers genuanceerder, nietwaar?
Wat betreft woke/cancel: leest u https://dub.uu.nl/en/opinion/cancel-culture-wokeness-wokism-thought-terminating-clichés-we-must-eliminate eens voor een genuanceerd beeld van die termen. Het is een van de referenties in het EU rapport.
Student schreef op 4 mei 2023 om 14:42
Ik begrijp niet waar al deze zure reacties vandaan komen. Het lijkt me logisch dat de wetenschap inclusief moet zijn, en wie dat niet ziet, is slechts geblindeerd door zijn eigen ongenoegen. Het is daarom ook sprekend dat alle reacties niet ingaan op wat er in het artikel wordt gezegd, maar alleen maar spuien over ‘woke’ en ‘academische vrijheid’.
Want als mannen en vrouwen, en rijke mensen en arme mensen, en witte mensen en zwarte mensen, om wat voor reden dan ook (cultureel, hormonaal, enz.) anders reageren op bepaalde stimuli, waarom zouden non-binaire mensen dat dan niet kunnen? Waarom zouden bepaalde gedachten en identiteiten wel invloed hebben op de uitkomst van een onderzoek, en andere niet?
Natuurlijk kan blijken dat het bij veel onderzoeken geen invloed heeft. Maar wanneer het dat wel doet, is het alleen maar goed dat onderzoekers weten dat bepaalde stimuli anders werken op bepaalde mensen dan op andere mensen.
Dit is geen agenda, tenzij die agenda betere en nauwkeurigere wetenschap is.
Johannes van der Vaart schreef op 6 mei 2023 om 09:39
Sta je daar met je universitaire opleiding/papiertje, op de top van de academische wereld waar de trots het grootst is als het gaat om wat we kunnen en hebben uitgevonden. Maar owee als je iemands gevoelens kwetst. Want dat kan natuurlijk niet. Maar dat geeft verder niet. We laten je gewoon je taalgebruik aanpassen. Dan krijg worden er drie “pronounces” gebruikt zoals al in sommige handleidingen wordt gedaan en anders moet je wel iets genderneutraal gebruiken. Het een is niet te lezen en het ander is als puntje bij paaltje komt gewoon mannelijk.
Next stop: niet meer het geslacht mogen vragen. Want dat gaat ook echt de vrouwen helpen in de geneeskunde.
Suus schreef op 7 mei 2023 om 01:36
Ik vind dit toch opmerkelijk. Volgens mij vindt een grote meerderheid dat we hier echt aan het doorslaan zijn. Dat ‘een taal spreken’ niet inclusief is, snapt toch niemand? En als je aan wilt geven dat je het anders ziet, dan wordt je meteen aangevallen. Begrijpelijk dat mensen hun menen niet meer durven te geven als ik zie hoe agressief er hier wordt gereageerd op een tegengeluid.
Ik ben erg voor inclusiviteit, maar ik hoop wel dat we dat op een normale manier kunnen bereiken.
Jasmine schreef op 10 mei 2023 om 16:34
De gekkie molen draait weer op volle toeren. M/V refereert lijkt me naar sekse en niet naar gender, je kan een optie anders toevoegen maar dan heb je het echt over een afrondingsfout in de cijfers. Het heeft ook zeer weinig te maken of iemand zichzelf een man of vrouw voelt. Welke sekse je hebt heeft verregande impact op je biologische kenmerken die zeer relevant kunnen zijn voor onderzoeken. Belachelijk om zulke dingen weg te gaan fuifen.
En dan in de comments hier ook nog iemand die durft te zeggen: “Jullie zijn het hier niet mee eens dus jullie zijn vast witte mannen die op vrouwen vallen.”. Tenenkrommend niveau.