Binnenkort gaat de NCLE, de Nijmeegse radioantenne die achter de maan zweeft, aan het werk. Maar hoe zorg je dat de communicatie met de antenne soepel verloopt? In het Huygensgebouw is een exacte replica gemaakt, om alvast met het ‘gesprek’ te oefenen.

Op 21 mei vorig jaar, in de nacht van zondag op maandag, zag Marc Klein Wolt van het Radboud Radio Lab de Chang’e 4-raket vanuit het Chinese Xichang richting de maan vertrekken. Aan boord, onder meer: de Netherlands-China Low-Frequency Explorer (NCLE), een radioantenne van Nijmeegse makelij. De antenne is het eerste Nederlandse instrument ooit dat naar de maan vertrok. Hij zit vast aan een Chinese satelliet, die zo’n 65 duizend kilometer achter de maan zweeft. Daar gaat de antenne op zoek naar zéér laagfrequente radiosignalen uit het vroegste heelal.

Nu zijn alle ogen nog gericht op de Chinese maanlander en rover, die via de satelliet met de aarde communiceren. Maar straks, over enkele maanden, is het de beurt aan Klein Wolt en zijn team. Dan mogen de antennes van de NCLE worden uitgerold, en kunnen de eerste gegevens binnendruppelen.

Wirwar aan draadjes

Om zeker te weten dat de communicatie met de NCLE soepel verloopt, bouwden Klein Wolt en zijn team een exacte replica in het lab in het Huygensgebouw. ‘De onderdelen hiervoor zijn zogeheten flight spares’, vertelt projectleider Hamid Pourshaghaghi. ‘Voor ieder onderdeel moesten we een reserve-exemplaar bouwen. Mocht er op het laatste moment voor de lancering iets misgaan, zouden we het direct kunnen vervangen.’ Hij wijst: ‘Dit hier zijn die flight spares.’

Een ingenieur van het Delftse satellietspecialist ISIS was deze week in Nijmegen, om de laatste hand te leggen aan de nep-NCLE. Via een wirwar aan draadjes zijn de verschillende onderdelen van het Radboud Radio Lab, ISIS en het Nederlandse Instituut voor radioastronomie ASTRON aan elkaar verbonden. De eerste tests kunnen nu worden uitgevoerd. ‘Allereerst zullen we checken of de NCLE onze commando’s ontvangt’, zegt Pourshaghaghi. Hij tikt ‘Greet’ (‘Groet’) in op zijn laptop, die aan de nep-NCLE is verbonden. ‘Hello’, verschijnt op het scherm. Het is deze groet die straks hopelijk ook door de échte NCLE vanaf de achterkant van de maan klinkt. Dan is de communicatie in orde en kan het team aan de slag.

Allervroegste heelal

Uiteindelijk zal de NCLE met drie uitgerolde antennes proberen laagfrequente radiogolven uit het allervroegste heelal op te vangen. Op aarde zijn deze signalen moeilijk op te sporen. De atmosfeer filtert veel signalen weg en menselijke signalen als radiostations en mobieltjes veroorzaken te veel ruis. De NCLE, zo hopen de Nijmeegse astronomen, plaveit wellicht de weg voor een radiotelescoop aan de andere kant van de maan, waar de radiogolven niet worden verstoord door de aarde en haar atmosfeer.