Een fundamentele cultuuromslag, ontwikkelingssamenwerking zit er middenin. ‘De uitkomst is niet te voorspellen’, aldus Lau Schulpen van Ontwikkelingsstudies. De wereld is niet langer te verdelen in hulpeloze armen ónder en alwetende rijken bóven de evenaar. Donderdag en vrijdag herbezinnen onderzoekers uit binnen- en buitenland zich tijdens het congres NGOs North – South: Discovering the Future. De hulp voorbij? – op zoek naar internationale samenwerking is de veelzeggende titel van het boek dat Lau Schulpen en collega Rob Visser tijdens het congres presenteren. Volgens Schulpen zijn er twee veranderingen gaande die ervoor zorgen dat de ontwikkelingssamenwerking zich de komende jaren opnieuw moet gaan uitvinden. ‘Allereerst is het aantal organisaties enorm toegenomen. Naast VN, overheden en de traditionele ontwikkelingsorganisaties – ofwel NGO’s – als Oxfam Novib, bewegen nu ook bedrijven, particulieren en nieuwe landen als China, Zuid-Afrika en India zich op het gebied van ontwikkelingssamenwerking.’ Dat maakt de sector onoverzichtelijk. Maar invloedrijker zijn de invloeden van buitenaf. ‘Problemen treden steeds vaker mondiaal op, zoals klimaatverandering, de economische crisis en uitbraak van ziekten als SARS. Tegelijk maken veel zuidelijke landen nu een enorme economische groei door. Zo staat Ghana op het punt om grote olie- en gasvoorraden aan te boren. De oude paternalistische houding van het noorden is niet meer reëel. Onze superieure houding gaat onderuit.’ Een verschuiving van helpen naar samenwerken is het gevolg. Op het besloten congres in Villa Lux, waar zo’n 65 deskundigen intensief met elkaar in discussie gaan, spreekt een Oegandese journalist die fel gekant is tegen ontwikkelingssamenwerking. ‘Hij komt ons een spiegel voorhouden over de negatieve effecten,’ aldus Schulpen. Daarnaast presenteren jonge Ghanese, Tanzaniaanse en Indonesische onderzoekers hun bevindingen. Zij hebben in hun landen gekeken naar de relatie van lokale NGO’s met elkaar en met de landsregeringen. Om echt sámen te werken met de ontwikkelingslanden, zetten NGO’s steeds vaker ter plekke regiokantoren op, met lokale medewerkers. De onderzoeken zijn deel van een samenwerking van het Nijmeegse onderzoeksinstituut CIDIN met het Ministerie van Buitenlandse Zaken, die afgesloten wordt met het congres. En midden in deze veranderingenstorm bezuinigt het kabinet substantieel op ontwikkelingssamenwerking. Schulpen: ‘Ontwikkelings-, politieke én economische samenwerking gaan altijd hand in hand. Het domste wat een land kan doen dat afhankelijk is van relaties met andere landen, is bezuinigen op deze relaties.’ / Lydia van Aert