Dit voorjaar stond de campus in het teken van pro-Palestijnse acties, voor het verbreken van de institutionele banden met Israël. Studenten Ties van den Bogaard en Sermin Sahin waren van begin af aan betrokken bij het studentenprotest. Hoe kijken zij hierop terug? 'Dat er dingen vernield zijn tijdens protestacties, vind ik bijna irrelevant.'

Geen spandoeken, scanderende menigtes of wegblokkades meer. Zelfs de vaalgele afdrukken van de tentjes in het grasveld naast het Maria Montessorigebouw zijn weg. Alleen de laatste kinderschoentjes van het kunstproject herinneren nog aan het kampement dat hier vanaf 13 mei ongeveer een maand stond.

Desondanks is de geest van het pro-Palestijnse protest op de Radboud Universiteit niet terug in de fles, verzekeren woordvoerders Ties van den Bogaard (24, student filosofie) en Sermin Sahin (23, student gezondheidspsychologie). ‘Tijdens de zomerperiode is de campus relatief rustig’, vertelt van den Bogaard. ‘We willen protesteren waar en wanneer we gezien kunnen worden. Daarom bezinnen we ons op acties tijdens de Vierdaagse en de introductieweek.’

Hoe kijken jullie op het kampement terug?

Van den Bogaard: ‘We zijn redelijk tevreden met wat we hebben bereikt. Natuurlijk hadden we het liefst gezien dat het college van bestuur (cvb) had toegegeven aan onze eisen. Maar de bestuurders hebben door ons wel kenbaar moeten maken dat ze de banden met genocidale instellingen behouden en dat het hen dus niets interesseert wat studenten daarvan vinden.’

Sahin: ‘Het was mooi om te zien hoe verschillende studenten en werknemers – zelfs decanen – én mensen van buitenaf naar ons tentenkamp kwamen om te praten. We hebben echt iets in beweging gezet.’

Terug naar het begin van het kampement in Nijmegen. In tegenstelling tot andere steden, waaronder Amsterdam en Utrecht, en ontaarde dat niet meteen in een politieoptreden. Wat was er hier anders?

Van den Bogaard: ‘Ik heb gehoord dat het cvb hier vooral bang was om hard in te grijpen, uit angst voor reputatieschade. Dat siert ze ergens ook. Daardoor konden we rustig ons kamp opbouwen.’

In de begindagen van het kampement werden journalisten het werk moeilijk gemaakt door enkele demonstranten. Hoe kijken jullie daarop terug?

Sahin: ‘Ik denk dat er de eerste dagen een vicieuze cirkel ontstond waarin beide partijen te weinig respect hadden voor elkaar. Journalisten hadden weinig respect voor de privacy van demonstranten: ze konden niet eens hun gezicht bedekken voordat er een foto werd gemaakt, wat belangrijk is voor hun eigen veiligheid. Actievoerders worden namelijk vaak online opgezocht door extreemrechtse figuren. En demonstranten maakten vervolgens weer opmerkingen naar journalisten.’

‘Ik ben niet principeel tegen het weren van journalisten, bijvoorbeeld wanneer een platform als GeenStijl langskomt om te stoken’

Van den Bogaard: ‘Ik ben niet principieel tegen het weren van journalisten. Bijvoorbeeld wanneer een platform als GeenStijl langskomt om te stoken. Maar dat was hier niet het geval. Uiteindelijk namen die verhoudingen energie weg bij iedereen: het was niet leuk voor de demonstranten en niet leuk voor journalisten. Maar gelukkig hebben we dat patroon wel weten te doorbreken door goede gesprekken te voeren.’

Na ongeveer twee weken volgde de bezetting van een vleugel van het Erasmusgebouw. Was dat een omslagpunt in de demonstraties?

Van den Bogaard: ‘Die bezetting was vergelijkbaar met wat we al deden in het kamp, en tijdens de bezetting van een zaal in het Collegezalencomplex: we nodigden mensen uit om langs te komen en in gesprek te gaan. Maar tegelijkertijd zetten we ook een stapje omhoog op de escalatieladder.’

‘Het doel van een demonstratie is niet dat die mensen goed uitkomt. We zaten al twee weken in het kamp en dat werd op den duur normaal voor het college van bestuur.’

Sahin: ‘Het was vooral een manier om te laten zien dat de urgentie er nog steeds was. Er gaan nog steeds elke dag onnodig mensen dood in Gaza. Wij wilden daar iets aan veranderen, dat lukt niet door af te wachten en niets te doen. Toen Rusland begin 2022 Oekraïne binnenviel waren binnen acht dagen alle institutionele banden stopgezet. Waarom nu dan niet?’

Weer een tijdje later drongen jullie de werkkamer van collegevoorzitter Daniël Wigboldus binnen, in het Berchmanianum. Dat gebeurde zonder gezichtsbedekkende kleding. Waarom gingen toen de maskers ineens af?

Sahin: ‘Dat was vlak nadat bekend werd gemaakt dat die adviescommissie (die buitenlandse samenwerkingen onder de loep gaat nemen, red.) er zou komen. We wilden laten zien dat wij studenten waren en echt met Wigboldus in gesprek wilden over de banden. Niet via een commissie. Dat was vooral symbolisch.’

Van den Bogaard: ‘Ik vind het tekenend hoe achteraf het gesprek ging over hoe weinig respect wij gehad zouden hebben voor Wigboldus – vooral door het opeten van zijn chocolaatjes. Het probleem voor het cvb was niet de genocide in Gaza, of het hebben van banden met instituties die meewerken aan die genocide. Nee, het probleem was dat wij zijn chocolaatjes opaten.’

Sahin: ‘De Radboud Universiteit heeft bloed aan haar handen, maar iedereen werkt door alsof er niets aan de hand is. En dat je dan een probleem durft te maken van een paar chocolaatjes en ons respectloos noemt, vind ik de omgekeerde wereld.’

Volgens het college van bestuur was een inhoudelijk gesprek met jullie erg moeilijk, omdat jullie alleen maar dezelfde eisen op tafel bleven leggen.

Van den Bogaard: ‘We willen graag praten en meedenken over hoe de banden verbroken kunnen worden. Maar dat is niet mogelijk. Het cvb staat er net zo hard in als wij, wat dat betreft. Wij zijn tegen banden met instituten die bijdragen aan genocide – en zij zijn vóór.’

Maar dan is de komst van de adviescommissie toch een stap in de goede richting? Daarmee komt het cvb jullie toch tegemoet?  

Sahin: ‘Het enige wat het bestuur daarmee doet, is het uitstellen van de beslissing om de banden te verbreken, in plaats van zijn verantwoordelijkheid te nemen.’

‘Ik kan het mensen niet kwalijk nemen dat emoties er op deze manier uit zijn gekomen’

Van den Bogaard: ‘Er zijn geen docenten voor die commissie uitgenodigd die betrokken zijn bij Situating Palestine (een collectief van activistische docenten die lezingen over de situatie in Palestina organiseren, red.), terwijl zij wel meermaals hun hulp hebben aangeboden. Dat zegt al genoeg over wat de uitkomst gaat zijn. Daarnaast duurt het wel erg lang, de commissie is nog steeds niet opgezet.’

Maar gaan jullie niet te ver door te zeggen dat er bloed kleeft aan de handen van de Radboud Universiteit?

Sahin: ‘Het cvb is door academici en studenten keer op keer gewezen op hun rol en de kracht die zij hebben om iets te doen aan de genocide in Gaza. Als je dan je prioriteit legt bij het luisteren naar de overheid en daarom de banden niet verbreekt, dan is er geen sprake meer van onwetendheid. Dan kies je er bewust voor om genocide te steunen.’

Weer een week later bezetten jullie Thomas van Aquinostraat 1. Op de binnenplaats van dat gebouw kwamen tenten te staan en de deuren werden gebarricadeerd met meubels. Hoe kijken jullie daar op terug?

Van den Bogaard, met een lach: ‘We hadden vooraf op social media al aangekondigd dat we het kampement zouden herindelen.’

Op serieuzere toon: ‘Mensen hadden op dat moment al een maand lang hun ziel en zaligheid in het tentenkamp gestopt, maar werden steevast genegeerd door de universiteit. Ik begreep dat voor sommigen, zeker als ze zelf banden hebben met Palestina, de emoties toen hoog opliepen. Ik kan het hun niet kwalijk nemen dat die er op deze manier uit kwamen.’

Maar er zijn bekladdingen aangebracht met verf en inkt, er is een brandslang opengezet, meubels zijn gesneuveld en er zijn papieren uit een afgesloten ruimte gehaald en naar buiten gegooid. Een deel van het gebouw was langere tijd onbruikbaar. 

Van den Bogaard: ‘Ik trek zelf de grens bij wat het cvb doet: weglopen voor je verantwoordelijkheid terwijl er een genocide wordt gepleegd. Dat er dan bij een protestactie dingen vernield of beklad worden, vind ik bijna irrelevant. Waar de focus op zou moeten liggen is waarom er geen echte actie wordt ondernomen door het cvb.’

Maar maak je je er dan niet makkelijk vanaf, door te zeggen dat het irrelevant is dat spullen vernield zijn?

Van den Bogaard: ‘Ik heb het niet zelf gedaan, maar ben wel degene die zich ervoor mag gaan verantwoorden. Het straalt in die zin persoonlijk op mij af, want mijn naam is overal opgeplakt. Dus nee, ik maak me er zeker niet makkelijk vanaf.’

‘De mensen die invloed hebben stonden vanaf moment één al te trappelen om het protest de kop in te drukken’

Voel jij je, als hét gezicht van de demonstranten, verantwoordelijk voor wat er in de groep gebeurt?

‘Onze beweging bestaat uit veel verschillende mensen en tijdens protesten gebeuren nu eenmaal dingen. Het belangrijkste is dat we op onze acties reflecteren en dat, als er dingen niet goed zijn gegaan, dat uitspreken en het erover hebben hoe ze anders moeten.’

Maar met zo’n actie jaag je wel de universiteitsbestuurders en de burgemeester tegen je in het harnas. Dat zijn de mensen die uiteindelijk gaan over wat er wel en niet wordt toegelaten op de campus. Het kamp werd diezelfde avond nog ontruimd.

Van den Bogaard: ‘De mensen die invloed hebben stonden vanaf moment één al te trappelen om het protest de kop in te drukken. De universiteit en gemeente hebben de eerste kans die ze kregen om het kamp weg te krijgen zonder reputatieschade met beide handen aangegrepen.’

Was het terecht dat de burgemeester het tentenkamp heeft ontruimd na de bezetting?

Van den Bogaard: ‘Vanaf het eerste moment wisten we dat de kans er zou zijn dat de politie het kamp op een bepaald moment zou ontruimen. Ik ga dan ook niet zeggen dat ik het een gekke beslissing vond.’

‘Maar wat ik wel kwalijk vond waren de maatregelen die daarna volgden. De verdere beperkingen werden een soort carte blanche om iedere vorm van demonstreren te verbieden. Er werd ineens moeilijk gedaan over docenten die flyerden of posters ophingen, studenten die met een keffiyeh of Palestijnse vlag liepen werden lastig gevallen door beveiliging en politie. Bij een discussiebijeenkomst kwam er een agent heel intimiderend het lokaal in. Ineens mocht niets meer.’

Jullie konden nog op parkeerplaats P7A gaan staan. Waarom hebben jullie dat niet gedaan?

Sahin: ‘Om te laten zien dat we ons niet zomaar in een hoek lieten drukken. We willen vrijheid van meningsuiting en het recht om te demonstreren op de hele campus, niet op een weggestopte parkeerplek. Het leeglaten van de parkeerplaats was een statement.’

Sommige studenten en medewerkers gaven aan zich niet veilig te voelen door de protesten. Hoe kijken jullie daar tegenaan?

Sahin: ‘Veel mensen verwarren een gevoel van onveiligheid met het gevoel je oncomfortabel te voelen. We zaten in een kamp en marcheerden over de campus. We riepen geen antisemitische leuzen, we kwamen gewoon op voor mensenrechten. Ik vraag me af wat dan maakt dat mensen zich onveilig voelen. In mijn ogen gaat het om oncomfortabelheid.’

‘Als jouw mening pro-Israël is, moet je juist geconfronteerd worden’

Van den Bogaard: ‘Ik begrijp dat het in deze tijd lastig is om uit te spreken dat je pro-Israël bent. Als je actief een genocidaal regime steunt, is het toch niet gek dat mensen je uitkotsen? En ja, er zijn mensen die hun kritiek op Israël uiten op een antisemitische manier. Begrijp me niet verkeerd: dat is écht heel naar. Maar dat is bij ons niet het geval. Er zitten ook joodse deelnemers bij de protesten.’

‘Ik kan me voorstellen dat wanneer je bent opgegroeid in een pro-Israëlische, joodse familie, onze protesten voelen als een aanval op jezelf, omdat wij de staat Israël veroordelen. Maar Israël is wel bezig met een genocide. Dus als jouw mening pro-Israël is, moet je juist geconfronteerd worden – en, ja, dat kan oncomfortabel voelen.’

Maar spelen jullie geen semantisch spelletje met het onderscheid tussen onveiligheid en oncomfortabelheid?

Sahin: ‘Nee, het gaat hier om machtsstructuren. Als minderheid ageren wij tegen een hogere macht. Als jouw mening pro-Israël is, kan je die veilig uiten omdat je de mening van de hogere machtspositie napraat.’

‘Wij hebben in het kampement veel te maken gehad met échte onveiligheid. In de eerste week zijn er mensen langsgekomen met de mededeling dat ze terug zouden komen met knuppels om ons dood te slaan. Ook heeft een groep jongeren ’s nachts nazimuziek afgespeeld en “dood aan de Arabieren” geroepen.’

In het kamp nodigden jullie Mohammed Khatib uit, voorzitter van Samidoun. De Duitse overheid verbood deze organisatie wegens ‘antisemitische uitingen’ en ‘de openlijke steun aan terreurorganisatie Hamas’. Khatib werd in België als extremist bestempeld en zijn status als vluchteling werd ingetrokken. Een omstreden persoon, dus.

Van den Bogaard: ‘Duitsland classificeert Samidoun als antisemitisch omdat ze het Palestijnse verzet steunt. Maar dat maakt het nog geen antisemitische, en al helemaal geen terroristische, organisatie. Andere landen, waaronder Nederland, hanteren die definitie bijvoorbeeld niet.’

‘Vergelijk het met de claim dat de leus From the river tot the sea, Palestine will be free antisemitisch is. Dat is niet per definitie zo. Wij bedoelen er niet mee dat we alle Israëliërs hun land uit willen zetten. Wat we willen is dat er één Palestina komt waarin iedereen kan wonen, ongeacht geloof en afkomst. Op diezelfde manier is Samidoun een organisatie die opkomt voor politieke gevangenen, voortgekomen uit de seculiere Palestijnse beweging, zoals Khatib ook betoogde in zijn lezing in het kamp.’

Met de zomer voor de deur zijn de restricties van de burgemeester weer opgeheven. Wat staat de universiteit te wachten in het komende collegejaar?

Van den Bogaard: ‘We willen graag weer een plek waar mensen samen kunnen komen om te praten en te discussiëren over het onderwerp. Of dat een nieuw kamp wordt, weten we nu nog niet. Hoe dan ook: het cvb kan zijn borst nat gaan maken voor na de zomer.’

Sahin: ‘Mensen mogen niet denken dat we weg zijn. We zullen druk uit blijven oefenen op het cvb zolang ze de banden niet doorsnijden.’