De Radboud Universiteit gaat in deze maand van de filosofie dapper voort op de weg van de mensverbetering. Vanavond plaatsen de filosofen Pieter Lemmens en Laurens Landeweerd kanttekeningen bij het almaar verder sleutelen aan de mens. ‘Met het toedienen van Ritalin aan kinderen is een grens overschreden.’

Pilletjes innemen om de concentratie te verbeteren in een tentamenweek. Of de Zuidafrikaanse sporter Oscar Pistorius die met slimme protheses hardlooprecords breekt. Techniekfilosoof Laurens Landeweerd noemt de voorbeelden om zijn college van vanavond te onderstrepen: waar eindigt de prestatie van “jezelf”, en waar neemt de techniek het over? En valt er ergens een grens te trekken?

Landeweerd en Lemmens zijn niet zozeer op zoek naar de precieze grens, maar wel naar kritische vragen bij de geleidelijk oprukkende industrie rondom de mensverbetering. Bijvoorbeeld deze vraag: ‘Als jij als student een concentratiepilletje inneemt, is dat dan een verbetering van jou als persoon, of eerder een overwinning voor de farmaceutische industrie? Zo’n voorbeeld stelt hoe dan ook de verhouding tot “jezelf” aan de orde.’

Met ‘jezelf’ bedoelt Landeweerd niet iets als ‘geest’ of ‘ziel’ wat verloren dreigt te gaan door het oprukken van de techniek, maar het vermogen van de mens grip te krijgen op zijn eigen geluk. We zitten volgens hem nog steeds gevangen in een romantisch beeld van vrije consumenten. ‘Als we met een of ander middel ons vermogen opvoeren, zijn we dan inderdaad nog consument, of wordt de mens omgeven door de technologie een willoos product?’ Met het toedienen van Ritalin aan kinderen is wat hem betreft ‘een grens overschreden’.

De twee filosofen belichten de knieval van de mens voor de verbeteringstechnologie in de context van de samenleving die steeds hogere eisen stelt. De botox die ons mooier moet maken, de pilletjes als reactie op het versnelde onderwijstempo en een samenleving die steeds meer hoogopgeleiden wenst. En intussen wordt de illusie van de keuzevrijheid gekoesterd. Landeweerd: ‘We hebben niet eens meer in de gaten dat we als mens een product worden. Je moet vragen blijven stellen om niet te belanden in een horrorscenario’/ Paul van den Broek

Verbeterde mens te koop. Dubbelcollege door de filosofen Pieter Lemmens (Wageningen en RU) en Laurens Landeweerd. Vanavond, 19.30 – 21.30 uur. Collegezalencomplex. €9,59, medewerkers en student: €7,-. Lezing in het kader van de maand van de filosofie.