Jeukende ogen, niezen, vermoeidheid. Mensen met hooikoorts lijken dit jaar meer klachten te ervaren dan normaal. Bioloog Maurice Martens, die jarenlang werkte aan de Nijmeegse universiteit, legt uit hoe dat komt.

U bent redactielid van pollennieuws.nl, waar vandaag weer ‘code paars’ geldt voor hooikoortspatiënten. Waarom vliegen er momenteel extreem veel pollen door de lucht?

‘Het aantal pollen in de lucht laat ieder jaar weer een ander patroon zien. Dit jaar was het in mei erg nat en koel. Grassen hebben daarvan geprofiteerd: die zijn enorm gegroeid in massa. Waar sommige van die grassen vaak in maart al bloeien, gebeurt dat nu pas later in het jaar. Daardoor bloeien nu veel grassen tegelijkertijd. Daar komen nu nog eens de granen bij, die ook veel pollen afgeven. Én omdat het niet regent, wordt de lucht ook niet schoongewassen.’

Is regen de oplossing voor het extreme hooikoortsweer?

‘Een korte bui heeft weinig zin. Sterker nog, aan het begin van een bui ervaren hooikoortspatiënten vaak een opleving in de klachten. Dat komt omdat pollen uit hogere luchtlagen dan naar beneden komen. Pas bij fatsoenlijke neerslag wordt de lucht schoongewassen.’

Het lijkt erop dat steeds meer mensen kampen met hooikoortsklachten. Klopt dat?

‘Enerzijds zie je dat mensen vaker worden gediagnostiseerd met hooikoorts. Vroeger keek men alleen naar allergische reacties op grassen, maar nu ook naar bomen en kruiden, bijvoorbeeld.’

‘Daarnaast heeft onze leefstijl ook invloed. Het mooiste voorbeeld daarvan is de situatie in Duitsland. Toen in 1989 de Muur viel, hadden de Oost-Duitsers minder last van allergieën, zoals hooikoorts, dan de West-Duitsers. Na de val van de Muur steeg de welvaart in het Oosten en nam het aantal allergieën ook daar toe.’

Hoe verklaart u dat?

‘Bij een hogere welvaart zie je dat mensen meer aandacht gaan besteden aan hygiëne. Dat heeft weer invloed op de ontwikkeling van hooikoorts en andere allergieën. Er wordt daarom ook wel gezegd dat je kinderen beter kunt laten spelen in de grond. Dan bouwen ze een immuunsysteem op dat gewend is aan allergenen die onschuldig zijn, en raakt hun immuunsysteem beter geëquipeerd om niet als een wilde op allerlei stoffen te reageren.’

Denkt u dat hooikoorts in de toekomst beter bestreden zal kunnen worden?

‘Daar lopen de meningen over uiteen. Er bestaan tegenwoordig therapieën om het immuunsysteem te sensibiliseren, maar die worden alleen ingezet bij mensen met ernstige klachten. Bovendien blijken die behandelingen maar voor ongeveer de helft van de mensen succesvol. Daarnaast heb je de medicijnen tegen hooikoorts, waar veel mensen bijwerkingen van ondervinden. Ik denk niet dat de behandeling van hooikoorts snel beter zal gaan worden. Zolang mensen niet doodgaan aan hooikoorts, denk ik niet dat er op korte termijn veel financiering voor zal vrijkomen.’

Hoe bent u bij pollennieuws.nl terechtgekomen?

‘Bij de afdeling plantkunde op de universiteit was altijd veel kennis over pollen en allergieën. In 2007 ben ik begonnen met het maken van filmpjes – steeds met een ‘pollenplant van de week’. Dat werd een hit. Sindsdien ben ik doorgegaan met filmpjes maken en zijn we de website gaan uitbouwen. Het is een voortvloeisel van de kennis die we op de afdeling hadden. Tegenwoordig hebben we een miljoenenpubliek.’

Dat klinkt als valorisatie in optima forma.

‘Valorisatie vind ik rotwoord. Dat klinkt alsof je onderzoek te gelde maakt. Wij hebben echter nooit een rode cent verdiend met onze site. Het is een service – we doen iets terug voor de samenleving.’