De Tweede Kamer debatteerde gisteren lang over een ingrijpende wetswijziging. Het ging over schakeljaren en collegegeld, over promoveren en investeren in onderwijs. Vox keek mee en leerde er wat van. De vier meest opvallende conclusies:

#1 Excellentie mag wat kosten In de toekomst mogen hogescholen en universiteiten meer collegegeld vragen voor excellente studies – studies die door de accreditatiecommissie NVAO als excellent zijn beoordeeld. Om het in perspectief te zetten: dat zijn er op het moment acht, van de vijfhonderdzestig geaccrediteerde opleidingen. ‘Een wat vreemde redenering’, constateert D66-Kamerlid Paul van Meenen. ‘De opleiding heeft zich tot excellent opgewerkt zonder dat geld, waarom dan het collegegeld verhogen?’ Het antwoord van Bussemaker is interessant: omdat het zomaar kan zijn dat de universiteit vooraf extra heeft geïnvesteerd in de betreffende opleiding. Dat impliceert dat als de Radboud Universiteit besluit om – bijvoorbeeld – te investeren in Cognitive Neuroscience, een studie die het al jaren heel goed doet, dat we daar vervolgens een hoger collegegeld kunnen vragen. Dat brengt meer geld in het laatje, wat weer de aanschaf van duurdere apparatuur en betere (gast)docenten mogelijk maakt – Bussemaker noemt dat zelf als voordeel. Nadeel is dat als het niet lukt om het predikaat excellent te verwerven, de investering niet wordt terugverdiend. Het blijft voorlopig toekomstmuziek. De minister wil eerst de impact van het leenstelsel afwachten. #2 Een schakeljaar mag wat kosten Voor een schakeljaar van dertig studiepunten of minder betaal je als student het reguliere collegegeld. Is het programma zestig studiepunten lang, dan valt het tweede gedeelte – van dertig tot en met zestig – onder het instellingstarief. Dat hoeft de universiteit niet te vragen, maar het mag wel. Het voorstel leidt tot weerstand. Paul van Meenen en SP-Kamerlid Jasper van Dijk dienden een amendement in om de grens tot zestig studiepunten te rekken, minister Bussemaker gaf aan daar niets in te zien. Vanavond wordt erover gestemd, het lijkt er op dat het amendement het niet gaat halen, tenzij PvdA-Kamerlid Mohammed Mohandis tegen ‘zijn’ eigen minister stemt. #3 Een tweede master mag wat kosten Jesse Klaver (GroenLinks) is een van de Kamerleden die zich druk maakt over de hoogte van het instellingscollegegeld. Dat een student die een tweede master volgt wellicht de kostprijs moet afrekenen, oké, maar waarom moet het instellingscollegegeld zo hoog zijn? Waarom niet gewoon per studie de kostprijs uitrekenen? Universiteiten mogen een redelijke prijs vragen, tot vijf keer het reguliere tarief, aldus de minister. De kostprijs berekenen, zo betoogt ze, dat is niet te doen. Nog geen vijf minuten later rechtvaardigt Bussemaker het collegegeld van 32.000 euro per jaar bij een geneeskundemaster in Maastricht door te wijzen op een berekening waaruit blijkt dat er daadwerkelijk zoveel kosten per student worden gemaakt. #4 Promoveren mag niks kosten We mogen trots zijn op het Nederlandse promovendi-stelsel, zo is te lezen in allerlei Kamerbrieven. Heus, we zijn er trots op. Maar de promovendi zijn vergeleken met hun (onbetaalde) buitenlandse collega’s vrij duur. En het onderzoeksgeld droogt op, dus Nederland telt maar weinig promovendi, veel minder dan het Europese gemiddelde. Daarom, hoe trots we er ook op zijn, gaat de bijl in het promovendi-stelsel. Groningen mag een experiment opzetten met promotiestudenten. Zij krijgen niet betaald, bouwen geen pensioen op. Of ze onderwijs mogen geven is nog onderwerp van discussie. Minister Bussemaker: ‘Dat zal het aantal promovendi een boost geven.’ Jasper van Dijk: ‘Ik dacht dat het om kwaliteit draaide, niet om kwantiteit?’ / Mark Merks