Omdat de opleiding Nederlands niet langer rendabel is, stopt de Vrije Universiteit met de studie. Slecht nieuws, menen hoogleraar Lotte Jensen en letterendecaan Margot van Mulken. Toch verschilt de situatie in Amsterdam met die in Nijmegen. ‘Wij hebben voor een andere oplossing gekozen.’

Nu steeds meer internationale studenten de weg naar Nederland vinden en nog nooit zo veel studies in het Engels werden aangeboden, zit de studie Nederlands in de hoek waar de klappen vallen. In september bleek nog dat het aantal studenten dat in Nederland voor de studie koos, de laatste jaren dramatisch is afgenomen. Vorig collegejaar kozen in heel Nederland nog maar 222 studenten voor Nederlands. Aan de Radboud Universiteit steeg het aantal studenten wel, van 18 naar 26.

En nu stopt de Vrije Universiteit (VU) met de opleiding, omdat ze niet langer rendabel is. Dit collegejaar begonnen slechts vijf studenten met de studie aan de Amsterdamse universiteit. ‘Heel triest dat de opleiding moet stoppen’, meent letterendecaan Margot van Mulken. ‘Ik heb te doen met mijn collega-decaan die vooral de plannen van zijn voorganger moest uitvoeren.’

‘Niemand in Nederland is hier blij mee’, zegt ook hoogleraar Nederlandse literatuur- en cultuurgeschiedenis Lotte Jensen. ‘Wanneer een studie Nederlands in eigen land verloren dreigt te gaan, moeten alle alarmbellen afgaan. We moeten kleine, hoogstaande opleidingen in de lucht houden.’

Realisme

Omdat de inschrijvingen voor Nederlands aan de VU al langer terugliepen, werd het vak enkele jaren geleden ondergebracht in een bredere opleiding. ‘De reflex was: twintig studenten is niet genoeg, dus dan gaan we de studie maar hervormen’, zegt Jensen. ‘Maar een brede bachelor leidt altijd tot een inhoudelijk verlies.’

Bij de herinrichting van de Nijmeegse letterenfaculteit werd daarom gekozen voor een andere weg: het behoud van disciplinaire diepgang in combinatie met minoren die beter aansluiten op een maatschappelijke vraag. Decaan Van Mulken staat nog steeds achter deze strategie. ‘Bij de voorlichting in november waren potentiële studenten en hun ouders enthousiast over onze plannen. Toch pleit ik ook voor realisme: met relatief kleine studentenaantallen kunnen de inschrijvingen altijd een keer tegenvallen. Maar ook in dat geval kiezen we ervoor om de kleine opleidingen te behouden uit maatschappelijke noodzaak. De Radboud Universiteit heeft hier geld voor over.’

‘Eindelijk is er een moment van algemene verontwaardiging’

Hoe jammer ze het ook vinden dat de opleiding Nederlands verdwijnt aan de VU, toch zijn Jensen en Van Mulken blij dat de schijnwerpers eindelijk op de studie gericht zijn. ‘Het is een beetje laat, maar eindelijk is er een moment van algemene verontwaardiging’, zegt Jensen. ‘De steunbetuigingen op Twitter voor de vakgroep Nederlands van de VU zijn massaal. Als iedereen overtuigd is van het nationale belang van de studie, dan is het tijd voor actie. We moeten eindelijk van dat rendementsdenken af.’

Ook van Mulken hoopt op extra hulp voor noodlijdende studies die onmisbaar zijn voor het voortgezet onderwijs. ‘Als de politiek vindt dat zo’n studie coûte que coûte aan iedere universiteit behouden moet blijven, dan moet er geld met dit oormerk komen’, zegt de decaan. ‘Al zie ik niet in waarom het nu wel zou gebeuren. In het verleden hebben ze dat ook niet gedaan. Twee jaar geleden zeiden ze al: er gaat geen extra geld naar de onderwijsbegrotingen van OCW.’

Deltaplan

Blijft het feit dat het schoolvak Nederlands al langer kampt met een imagoprobleem. Te grote nadruk op zakelijk schrijven en argumentatieleer: erg sexy klinkt het niet. ‘Het vak Nederlands moet aantrekkelijker gemaakt worden op de middelbare school’, zegt Jensen. ‘Maar er is ook werk voor ons. We moeten investeren in de doorstroom van middelbare scholieren naar onze studie. Met een diploma Nederlands heb je perspectief op een goede baan. Wetenschappers moeten nog veel meer uitdragen in de media wat het maatschappelijke belang van Nederlands is: veel actuele discussies gaan over onze taal, cultuur en identiteit. En ook aan de universiteit moeten we het mooie van de studie durven te benoemen. In een studie Nederlands doe je ook onderzoek naar de eigen taal en geschiedenis.’

‘We komen met een Deltaplan voor de neerlandistiek’

Jensen benadrukt nog dat er al hard gewerkt wordt om het imago van de studie Nederlands op te krikken. ‘Op de Radboud Universiteit hebben we daar goede stappen in gezet. Ook is er een commissie van de KNAW ingesteld die minister Van Engelshoven gaat adviseren over dit probleem. We komen met een Deltaplan voor de neerlandistiek. Het tij moet keren.’