In diverse Nederlandse steden sloeg de afgelopen dagen de vlam in de pan tijdens coronaprotesten. Wat beweegt de relschoppers? Over die vraag organiseert Radboud Reflects in samenwerking met Vox vanavond een actualiteitencollege met politicoloog Gaard Kets. ‘Protest is onderdeel van wie wij zijn.’

In Eindhoven ging een auto in vlammen op. In Amsterdam werd het Museumplein leeg geveegd met een waterkanon. En zelfs in het immer vredige Nijmegen gold gisteravond een noodbevel om slagvaardig op te treden tegen aangekondigde rellen. Winkeliers timmerden voor de zekerheid ’s middags in allerijl hun etalages dicht, al bleef het uiteindelijk rustig.

Nieuwe fase

Met de invoering van de avondklok lijkt het protest tegen de coronamaatregelen een nieuwe fase in te zijn gegaan. De beelden van plunderingen en oproer maken veel emoties los. Onder de bevolking, waar veel afschuw klinkt voor de raddraaierij, maar ook onder gezaghebbers: de burgemeester van Eindhoven sprak de vrees uit dat we op weg zouden zijn naar een burgeroorlog.

Verwacht van politicoloog Gaard Kets vanavond een veel genuanceerder verhaal, tijdens het actualiteitencollege van Radboud Reflects. ‘We moeten nu niet doen alsof er iets heel nieuws op ons afkomt. De geschiedenis staat vol met voorbeelden van gewelddadig protest.’ Kets noemt de moord op de gebroeders De Witt (1672), het Palingoproer in de Jordaan (1886) en veel recentelijker het uit de hand lopen van Project X in Haren (2012). ‘Protest is onderdeel van wie wij zijn.’

‘Het kabinet is niet voldoende in staat geweest om het ongenoegen te kanaliseren’

Waar de relschoppers door velen worden weggezet als eencelligen zonder politieke motivatie, die op niks anders uit zouden zijn dan gewelddadig vertier, ziet Kets dat anders. Hij beschouwt de protesten wel degelijk als politieke evenementen, of op zijn minst als evenementen met een politieke dimensie.

Volgens hem is er een duidelijk verband met het coronabeleid zoals dat de afgelopen maanden is gevoerd. ‘De coronacrisis is tot nu toe een gedepolitiseerde periode geweest, waarin medische experts het beleid grotendeels vormgegeven hebben. Politici benadrukken ondertussen de gezamenlijke strijd die we voeren tegen het coronavirus.’ Het parlement ging daar bovendien in mee en steunde de regering bijna onvoorwaardelijk in haar aanpak.

Ongenoegen kanaliseren

‘Terwijl het naar de achtergrond drukken van verschillende meningen – alsof iedereen het met elkaar eens is – een recept is voor escalaties’, weet Kets. Daar kwam bovenop dat demonstreren moeilijker gaat in een anderhalvemetersamenleving en criticasters van het coronabeleid al gauw worden weggezet als gekkies. ‘Het kabinet is niet voldoende in staat geweest om het ongenoegen onder de bevolking te kanaliseren.’ De geweldseruptie in Eindhoven, Amsterdam en andere steden, is daarvan volgens de politicoloog een gevolg.

Om de geest weer in de fles te krijgen, dient de regering rekening te gaan houden met die diversiteit aan meningen, meent Kets. ‘Een goed voorbeeld is hoe president Macron de angel uit het gelehesjesprotest haalde.’ De Franse president organiseerde een grand débat national, dat boze burgers uit alle uithoeken van het land de kans gaf zich gehoord te voelen. ‘Daardoor krijg je als overheid echt niet iedereen mee, maar een deel ook wel. Zoiets is nu ook in Nederland nodig.’

Het actualiteitencollege van Radboud Reflects is vanavond om 20.00 uur te zien via YouTube.