Een jurist die in een Oostblokland een proces tegen een gefolterde journalist en activist onderzoekt. Het is stof voor een script van een televisieserie. Maar Eva Rieter, universitair docent en specialist mensenrechtenwetgeving, maakte deel uit van een onderzoekscommissie die in Kirgizië het proces rond Azimzhan Askarov onderzocht. Het rapport verscheen eerder deze week.

De International Commission of Jurists (ICJ) bracht deze week een kritisch rapport uit over het proces rond journalist en activist Azimzhan Askarov in Kirgizië. Askarov is veroordeeld tot levenslang voor de moord op een politieman en aan opruiing tijdens ernstige etnische rellen in het zuiden van Kirgizië in 2010. Rieter en twee collega’s spraken drie dagen lang met familieleden, advocaten, mensenrechtenorganisaties en met Askarov zelf. ‘Het moment dat Askarov in de gevangenis met zijn dossiers in zijn hand aan kwam schuifelen was behoorlijk heftig’, zegt Rieter. ‘Hij is tijdens en voorafgaand aan het proces ernstig mishandeld en daarnaast was zijn gezondheid erg slecht. Dat was te zien en dat maakte wel indruk.’ Rieter, ook bestuurslid van het Nederlands Juristencomité voor de Rechten van de Mens  (een tak van de ICJ), was in Kirgizië om de verhalen van mishandeling en foltering van Askarov en de intimidatie en bedreiging van belangrijke potentiële getuigen te checken. Zelf had ze daar gelukkig nooit last van. ‘Deze feiten vonden vooral plaats voordat hij veroordeeld werd. Wij werden overal correct behandeld. Alleen mochten we aanvankelijk de zitting van het Hooggerechtshof niet bijwonen, maar dat bleek later een misverstand.’ ‘Eén van de verwijten in het rapport is dat de rechters niets hebben gedaan met de claims van marteling en mishandeling. Dat hebben we tijdens de zitting bij het Hooggerechtshof zelf kunnen zien. Als een advocaat, van Askarov of van een medeverdachte, het onderwerp ter sprake bracht, werd hij door de rechter afgekapt.’ Rieter en haar collega’s betogen met het onderzoek niet per se dat Askarov onschuldig is (al zijn daar wel sterke aanwijzingen voor). ‘We willen de regering van Kirgizië oproepen om de zaak opnieuw te behandelen op eerlijke wijze zodat bijvoorbeeld potentiële getuigen niet worden bedreigd en ook daadwerkelijk durven getuigen. Daarnaast  roepen wij op de claims van foltering van Askarov en zijn medeverdachten te onderzoeken en de daders te berechten. Hopelijk helpt dit rapport daarbij, en zet het internationale organisaties aan tot het opvoeren van de diplomatieke druk.’ / Tim van Ham