Historisch besluit: Radboud Universiteit is niet langer katholiek
-
De advocaat van het Stichtingsbestuur tijdens een betoog bij de Ondernemingskamer. Rechts voorzitter Loek Hermans. Foto: Vox
Na bijna honderd jaar mag de Radboud Universiteit zich niet langer een katholieke instelling noemen. De Nederlandse bisschoppen hebben het predicaat 'katholiek' ingetrokken na een slepend conflict met de toezichthouder van universiteit en ziekenhuis, de Stichting Katholieke Universiteit.
De Radboud Universiteit is niet langer een katholieke instelling. Dat hebben universiteit en bisschoppen dinsdagavond bekendgemaakt. Het besluit is genomen door de Nederlandse Bisschoppenconferentie, zo staat te lezen in een persverklaring. De katholieken trekken het predicaat ‘katholiek’ van de Stichting Katholieke Universiteit (SKU) in. De SKU is niet alleen toezichthouder van de universiteit, maar ook van het Radboudumc.
Conflict
Aan de breuk ligt een geschil ten grondslag dat al langere tijd voortsleept. In het kort komt het erop neer dat de bisschoppen niet willen dat ze minder inspraak krijgen bij de benoeming van nieuwe leden in het stichtingsbestuur, terwijl het bestuur daarvoor had gepleit. Een aantal voorgedragen leden werd door de bisschoppenconferentie eerder geweigerd vanwege het argument ‘niet katholiek genoeg’ te zijn. Het bestuur stapte daarop naar de Ondernemingskamer omdat de zittende leden vonden dat het zo niet verder kon: vacatures werden al geruime tijd niet meer ingevuld. De Ondernemingskamer besliste in juli van dit jaar dat het Stichtingsbestuur van de universiteit en het ziekenhuis zélf nieuwe leden mocht aanwijzen, zonder dat de bisschoppen hier een stem in hadden.
Dat laatste schoot de katholieken in het verkeerde keelgat. In de persverklaring schrijven ze nu bovendien dat ‘de Bisschoppenconferentie en SKU verschillende visies hebben over de wijze waarop Radboud Universiteit en Radboudumc invulling zouden moeten geven aan hun katholiciteit. De verwachting dat deze visies naar elkaar toe zullen groeien ontbreekt.’
Twee raden
De bisschoppen en de SKU hadden ook onenigheid over een tweede zaak, namelijk de ontbinding van universiteit en ziekenhuis. Per 1 januari gaan beide instellingen over in twee aparte stichtingen met elk een eigen raad van toezicht. In beide raden zou slechts één van de vijf toezichthouders door de bisschoppen worden benoemd. De bisschoppen stelden echter dat ze in deze nieuwe raden van toezicht nog steeds álle bestuurders moesten kunnen benoemen. De Ondernemingskamer stelde de SKU in het gelijk, zodat de voorbereidingen voor de ontvlechting door konden gaan. Als de herstructurering eenmaal zou zijn doorgevoerd, mochten de bisschoppen nog slechts één lid in de raden van toezicht benoemen.
De Radboud Universiteit is al bijna honderd jaar katholiek. Met een eigen universiteit wilde katholiek Nederland in 1923 de emancipatie van de katholieken in Nederland bevorderen. Het stichtingsbestuur laat in de persverklaring weten het besluit van de bisschoppen zeer te betreuren, ‘maar zal het respecteren’.
Emancipatie schreef op 20 oktober 2020 om 21:25
We kunnen ons afvragen hoeveel studenten en medewerkers hier in de dagelijkse praktijk van zullen gaan merken.
De belangrijkste culturele erfenis van de katholieke identiteit is volgens mij de aandacht voor emancipatie van ‘achtergestelde groepen’ zoals de katholieken in 1923, en tegenwoordig bijvoorbeeld eerste generatie studenten. De aandacht daarvoor kan blijven zonder het predikaat van de Bisschoppenconferentie; ik vraag me af wat er concreet verloren gaat na het intrekken van het predikaat.
Marc Colsen schreef op 20 oktober 2020 om 23:18
Ik denk dat er veel verloren zal gaan. De band met de katholieke traditie zal ook in de praktijk steeds dunner worden. Daarmee raakt een geweldig intellectueel en spiritueel reservoir steeds verder uit zicht. Een reservoir vol met (door veel mensen slecht gekende) ideeën waarmee de eigen tijd kritisch kan worden bekeken. Zo verliest de Radboud Universiteit niet alleen haar historische wortels, maar ook haar meest onderscheidende kenmerk in de wereld van vandaag. Een historische vergissing dus.
Eva schreef op 20 oktober 2020 om 22:26
Historisch. Vooral omdat katholieken niet gewend zijn te breken maar alle geschillen te parkeren of met de mantel der liefde te bedekken. Kennelijk voelden de bisschoppen zich compleet gepasseerd en genegeerd. Ik denk dat het een uiting is van de starheid van de kerk van de laatste jaren, en eeuwig zonde. Want wat zó gebroken is zal waarschijnlijk ook niet meer helen.
Bert schreef op 20 oktober 2020 om 23:39
Erg jammer dat de Bisschoppenconferentie de SKU en haar instellingen niet meer erkent als ‘katholiek’. Dat ‘de Bisschoppenconferentie en SKU verschillende visies hebben over de wijze waarop Radboud Universiteit en Radboudumc invulling zouden moeten geven aan hun katholiciteit’ is al jaren zo, en dat de SKU haar gelederen niet kan aanvullen door tussenkomst van de bisschoppen is bovendien puur bestuurlijk gezien kwalijk.
Overigens is het nogal wat om ‘de katholieken’ gelijk te stellen aan de RK Nederlandse Bisschoppenconferentie. Die zijn, uiteraard, niet één en hetzelfde.
Katholiek schreef op 21 oktober 2020 om 08:45
En alweer een idiote beslissing van de bisschoppenconferentie. Ik ben niet verbaasd. Ze moeten zich misschien eens in de spiegel aankijken maar ik vrees dat het ze aan voldoende realiteitszin ontbreekt om dan tot inzicht te komen.
Koen schreef op 21 oktober 2020 om 09:35
Welke invloed heeft dit op de volgende zaken:
* Het gebed voor en na academische plechtigheden;
* De studentenkerk;
* De zelfstandige Faculteit der Theologie en bijbehorende opleiding?
* De status van de universiteit als bijzondere (levensbeschouwelijke) instelling;
* De daaruit voortvloeiende juridische consequenties zoals de stemverhouding studenten en personeel van 40%/60% in onderdeelscommissies van faculteiten;
* Het verplicht aanbieden van minstens één vak filosofie aan studenten van elke opleiding, voorheen gerechtvaardigt met de katholieke traditie van de universiteit;
* De katholieke naam, het motto en logo van de universiteit en het ziekenhuis?
Genoeg uit te vogelen lijkt me zo!
Roelof schreef op 21 oktober 2020 om 18:51
Als de Bisschoppenconferentie zichzelf aankijkt, dan kan ze dat met een opgeheven hart doen omdat ze ruggengraat heeft getoond door eindelijk eens haar tanden te laten zien, in plaats van van de realiteit weg te kijken. De universiteit heeft zélf het woord ‘katholiek’ uit de naam die ze gebruikt (niet uit de statutaire naam) geschrapt, alsof ze er niet openlijk meer voor durft uit te komen Rooms-Katholiek te zijn, heeft immers zélf door aan de zeggenschap van de bisschoppen te knagen het kerkelijk gezag gedesavoueerd en heeft derhalve zélf deze betreurenswaardige breuk veroorzaakt, waarvan ze zich rekenschap zal moeten geven.
Marcha schreef op 21 oktober 2020 om 21:39
Ik ben het helemaal hiermee eens. Ronduit antikatholieke uitingen in Nederland en dit ook door (wetenschappelijk) medewerkers KUN/Radboud Uni zijn weer bonton geworden.
Als dit decreet doorgaat, en dat is nog niet definitief, dan dreigen voor een heel belangrijk deel van de bevolking van Nederland hun historische wortels gerooid te worden. Dus niet enkel voor wie zich nog katholiek noemt maar ook voor al degenen die , niet zo dapper, zeggen dat ze “”katholiek zijn opgevoed” , met een meewarige blik in de ogen , dat ze er ook niets aan kunnen doen. Dat er zo gestreden is sinds einde 19de eeuw voor hun ontwikkeling en emancipatie , dat is men kennelijk vergeten.
Met enorm waardevol katholiek erfgoed moet zorgvuldig omgegaan worden. Het is nog niet te laat. Tot 15 november kan er nog een verzoek van de SKU komen tot herroeping of verbetering van het “Decreet” en ingediend worden bij de Bisschoppen.
Vreselijke bestuurder is schuld, dhr. Loek Hermans, heeft grote brokken gemaakt. Hij heeft enorm gefaald. En dat niet alleen in deze functie.
Eva schreef op 22 oktober 2020 om 09:08
Waar er twee vechten, hebben er twee schuld.
En eerlijk gezegd denk ik dat het door de meesten niet als “rug recht houden” maar als “halsstarrigheid” zal worden gezien. Afhankelijk van wat je belangrijker vindt, dogma of verbinding.
Klaas Landsman schreef op 22 oktober 2020 om 11:05
De bisschoppen verdienen een compliment dat ze een einde hebben gemaakt aan het bizarre spagaat waarin een universiteit die eredoctoraten verleent aan uitgesproken (en briljante) atheïsten als Daniel Dennett en Frans de Waal, al lang geen meerderheid aan katholieke studenten en hoogleraren meer heeft (eerder een zeer kleine minderheid), en slechts op enkele punten van uiterlijke schijn (zoals het gebed voor en na promoties) nog wat “lip-service” aan het geloof besteedt, zich tevens statutair katholiek noemt. Het belangrijkste onderdeel van onze katholieke, beter gezegd roomse identiteit, is trouwens het de kaken stijf op elkaar houden als er een schandaal is, het hanteren van een onnavolgbare en niet openbare interne rechtspraak gebaseerd op geheime rapporten, enz. Kan dat nu ook eindelijk afgeschud kan worden? De katholieke emancipatie heeft Nederland veel gebracht, zoals een belangrijk deel van onze sociale wetgeving (fel bevochten op de liberalen maar tevens bedoeld om de socialisten en communisten de wind uit de zeilen te halen), en inderdaad ook de RKUN-KUN-RUN-RU-?, maar heeft ook altijd een sterk naar binnen gerichte, verkrampte kant gehad, die bij de huidige generatie bisschoppen domineert, zoals ook bij de vorige paus. In die zin heeft Eva boven volkomen gelijk: waar er twee vechten, hebben er twee schuld. Zelf ben ik blij dat we er vanaf zijn, het door diezelfde paus nog toegedekte wereldwijde en ook in Nederland actuele kindermisbruikschandaal had al een reden moeten zijn om de katholieke kerk te verbieden, of tenminste voor de RU om er toen zelf de katholieke stekker uit te trekken.
Marcha schreef op 22 oktober 2020 om 12:37
Reactie op Klaas Landman
Kan hij het wiskundig en juridisch verdedigen dat gemeld seksueel misbruik dat 40-60 jaar geleden heeft plaatsgevonden en waarbij de dader is overleden en zich niet meer kan verdedigen, als melding maatschappelijk een feit wordt? Kan hij ook eens berekenen waar geografisch de meeste meldingen plaatsvonden en zich verspreidden na de ontdekking van kindermisbruik in de beginjaren 1980
Klaas Landsman schreef op 22 oktober 2020 om 14:00
Alle rapporten zijn te vinden op https://www.knr.nl/organisatie/pagina.asp?pagina_id=464
peter rietbergen schreef op 23 oktober 2020 om 15:37
Voor de vanaf half november te entameren discussie, lijkt het mij wezenlijk vast te stellen dat
Een identiteit een keuze is, die een groep/gemeenschap maakt.
Dat die (dus) niet van enigerlei hogerhand kan worden opgelegd/afgenomen.
Dat ook een katholieke identiteit geen keurmerk is, dat door een ‘instantie’ – in dit geval de kerk van Rome – kan worden gegeven of teruggenomen. De(ze) instantie kan niet claimen, het katholieke karakter van een gemeenschap te bepalen.
Dat een katholieke identiteit er een is, die een christelijke en, nog meer algemeen, godsdienstige, connotatie heeft.
Dat – tussen haakjes – ‘godsdienst’ een verbijzondering is van ‘religie’.
Dat de verschillen tussen een katholieke identiteit en een christelijke identiteit gering zijn, en nauwelijks de ethisch-morele grondwaarden raken, maar veel meer een reeks van historisch gegroeide, institutionele structuren., die de Katholieke Kerk anders gemaakt hebben dan, bijv. de Orthodoxe of de Hervormde en Gereformeerde Kerken.
Dat het, intussen, niet eenvoudig is vast te stellen welke ethisch-morele beginselen specifiek godsdienstig, en, nog meer specifiek: christelijk, al dan niet zelfs specifiek katholiek zijn.
Dat een discussie over de identiteit van de RadboudUniversiteit dus zou kunnen – misschien: moeten – gaan over de vraag of de groep/gemeenschap die deze universiteit als instelling draagt, expliciet een godsdienstige (al dan niet specifiek christelijke, ja zelfs eventueel katholieke) grondslag wil blijven behouden, en uitdragen.
Dat de RU zich zal moeten blijven afvragen, of en zo ja hoe de ethisch-morele vragen van de actuele cultuur/samenleving zinvol beantwoord kunnen worden vanuit godsdienstige (al dan niet christelijke, en al dan niet katholieke) grondslagen.