Na de breuk met de bisschoppen wil de Radboud Universiteit haar katholieke roots niet zomaar overboord gooien. Binnenkort start de universiteit een groot onderzoek naar de eigen identiteit. Het Radboudumc daarentegen kijkt liever vooruit, maar haakt wel aan bij het onderzoek van de universiteit.

Al in 2019, ruim een jaar voordat de bisschoppen het predicaat ‘katholiek’ van de Radboud Universiteit en het Radboudumc zullen afnemen, stuurt het Radboudumc een brief naar het Verband van Katholiek-Maatschappelijke Organisaties (VKMO). Dat is een groep van oorsprong katholieke organisaties die met elkaar in gesprek gaan over levensbeschouwelijke onderwerpen.

Mededeling van het Radboudumc: wij zeggen ons lidmaatschap van het VKMO op.

Adhesiebrief

‘Wij betaalden per jaar een flink bedrag aan publiek geld om lid te blijven van deze organisatie terwijl de toegevoegde waarde voor het Radboudumc onduidelijk was’, aldus Dennis Verschuren, woordvoerder van het Radboudumc.

‘De toegevoegde waarde van de katholieke netwerkorganisatie voor het Radboudumc was onduidelijk’

VKMO-voorzitter Marianne Van der Sloot zegt de beslissing van de Radboudumc twee jaar later nog steeds te betreuren, maar ook te respecteren. ‘Het is aan het Radboudumc om daarin een keuze te maken.’

De Radboud Universiteit daarentegen is wel nog lid van het VKMO. Vlak na het conflict met de bisschoppen schrijft Wilma de Koning, op dat moment vicevoorzitter, zelfs een adhesiebrief, waarin zij de redenen opsomt waarom de Radboud Universiteit graag lid wil blijven van de katholieke netwerkorganisatie, ook nu de universiteit niet meer katholiek is.

Katholieke volksdeel

De vraag werpt zich op of universiteit en Radboudumc een andere koers varen op levensbeschouwelijk vlak, nu ze allebei niet meer katholiek zijn en ook bestuurlijk uit elkaar gehaald zijn (zie kaderstuk). Wie naar de onlangs vernieuwde statuten van beide instellingen kijkt, zou zeggen van niet. Daarin staat namelijk zowel bij de Radboud Universiteit als bij het Radboudumc dat zij zich nog steeds “verbonden achten met het katholieke volksdeel”.

Toch lijken beide instellingen na de breuk met de bisschoppen anders om te gaan met hun katholieke achtergrond. Zo start de Radboud Universiteit een groot traject naar de eigen identiteit, dat bij het eeuwfeest in 2023 moet afgerond zijn. ‘We nemen daar twee jaar de tijd voor en zullen studenten en medewerkers, maar ook alumni en andere katholieke organisaties hierbij betrekken’, zegt rector magnificus Han van Krieken.

Zo’n traject staat niet op de agenda van het Radboudumc. ‘Maar wij haken wel aan bij het traject van de Radboud Universiteit’, legt Verschuren uit. ‘De studenten van de medische faculteit, die geïntegreerd is in het Radboudumc, worden betrokken, net zoals een aantal medewerkers van het het umc.’

Abortus en euthanasie

Een verklaring voor de verschillende houding van universiteit en ziekenhuis is mogelijk terug te voeren op het conflict tussen de bisschoppen en het Stichtingsbestuur. Naast de twist om benoemingen in het bestuur hadden beide partijen namelijk ook andere opvattingen over levensbeschouwelijke kwesties zoals abortus en euthanasie. Thema’s die in de eerste plaats in het Radboudumc spelen, minder aan de Radboud Universiteit.

Die discussies waren er al lang, bevestigt bisschop Gerard de Korte. ‘Voor de Kerk is het ongeboren leven en het aftakelende leven van God. Ik heb altijd begrepen dat bestuurders van het Radboudumc dat ook vonden. Toch hebben zij niet willen garanderen dat zij nooit of te nimmer abortus of euthanasie zouden plegen. Dat veroorzaakte al lange tijd spanningen.’

Ook rector magnificus Han van Krieken, tevens hoogleraar pathologie bij de medische faculteit, weet dat rondom medisch-ethische kwesties verschillende meningen waren tussen de Bisschoppenconferentie en de raad van bestuur van het Radboudumc en het bestuur van de Stichting Katholieke Universiteit (SKU). ‘Daarbij stond ik, en dat zal niet verbazen, aan de kant van het Radboudumc – bijvoorbeeld wat betreft de komst van het transgendercentrum naar Nijmegen.’

‘De keuzes van het Radboudumc compliceerden de zaak’

De komst van dat centrum leidde inderdaad tot een sterk meningsverschil tussen bisschoppen en het Radboudumc en het SKU-bestuur. Wanneer het Stichtingsbestuur meedeelde dat het Radboudumc voornemens is zo’n centrum te openen in Nijmegen, kregen ze van de bisschoppen te horen dat zoiets ‘helemaal niet moet’. De Korte: ‘De keuzes van het Radboudumc compliceerden de zaak.’

Knellende banden

Een jaar na de breuk met de bisschoppen merken verschillende personen op dat het Radboudumc en de Radboud Universiteit een ander beleid lijken te voeren op vlak van katholieke identiteit. ‘Op dit moment organiseren we een religieuze wandeling over de campus’, zegt Hans Krabbendam van het Katholiek Documentatie Centrum. ‘De Radboud Universiteit werkt daar graag aan mee, maar het Radboudumc twijfelt. Zij denken meer op vlak van risicobeheersing en negatieve publiciteit. Het is dan ook een bedrijf met andere belangen dan een universiteit.’

‘Het Radboudumc is een bedrijf met andere belangen dan een universiteit’

Ook Simon Evers, secretaris-generaal van de Konferentie Nederlandse Religieuzen, is opgevallen dat de universiteit en het ziekenhuis andere keuzes maken. ‘Ik heb zelf lang in de zorg gewerkt en ik kan me best voorstellen dat een ziekenhuis de ethische normen van de katholieke kerk als knellend ervaart’, zegt hij. De Konferentie Nederlandse Religieuzen is de koepelorganisatie van Religieuze Instituten in Nederland. Verschillende katholieke instellingen op de campus hebben er banden mee, zoals het Katholiek Documentatiecentrum en het Titus Brandsma Instituut.

Volgens Evers is het een goede zaak om je af en toe los te maken van knellende banden, om uit te vinden waar je voor wil staan. ‘Als universitair ziekenhuis is dat misschien een andere weg dan een universiteit.’

Het heeft niet veel gescheeld, of de Radboud Universiteit en het Radboudumc hadden al een andere weg bewandeld. Een van de opties die op tafel lag om het conflict tussen de SKU en de bisschoppen op te lossen, was dat de Radboud Universiteit katholiek zou blijven en het Radboudumc niet.

‘Dat hebben we intern besproken’, bevestigt bisschop Gerard de Korte. ‘Maar dat was lastig wegens de medische faculteit, die zowel bij de universiteit als bij het ziekenhuis hoort.’ Uiteindelijk beslisten de bisschoppen dan maar om het predicaat ‘katholiek’ van beide instellingen af te nemen.