Sinds 2015 wekt non-profit organisatie Co-bomen verlaten boomgaarden in Nijmegen weer tot leven. Het is een verhaal van groeiende populariteit, ouder wordende vrijwilligers en een groen paradijs ten noorden van de Waal. 'De boomgaarden zijn een gezonde plek weg van de stad en een fantastische plek om nieuwe mensen te ontmoeten en het gevoel van gemeenschap te ervaren.'

Het kost je een ritje door het Nijmeegse haven- en industriegebied, over de Oversteek en langs de Oosterhoutsedijk om bij het Hof van Holland te komen. Gelegen in de achtertuin van Stichting Fabrikaat, bevindt zich één van de vier boomgaarden die worden beheerd door Co-bomen, een vrijwilligersorganisatie opgericht in 2015. Wat begon als een groep enthousiaste Nijmegenaren, groeide uit tot een organisatie die zich inzet om verlaten boomgaarden opnieuw tot leven te wekken. Met als doel een groene plek te creëren waar alle inwoners van kunnen genieten.

Martine van Harten, die in 1995 naar Nijmegen kwam als student aan de Radboud Universiteit, is één van de oprichters van de organisatie. Na meerdere kantoorbanen door heel Nederland te hebben gehad, was ze klaar met al het papierwerk en ging ze op zoek naar alternatieven. Haar zoektocht bracht haar in contact met Bas Broeder. Samen met Broeder richtte ze Co-bomen op, waar samenwerken (‘co’) centraal staat.

Het probleem van verstedelijking

Voordat de organisatie het heft in eigen handen nam, lagen boomgaarden zoals het Hof van Holland er overwoekerd en verlaten bij. Volgens Broeder zijn zulke verlaten plekken een aantrekkelijke plek om bijvoorbeeld huizen neer te zetten. Al helemaal als zo’n boomgaard zijn originele functie heeft verloren. Daarnaast is het onderhoud van een boomgaard essentieel voor het voortbestaan: onderhoud dat Co-bomen nu op zich neemt.

De vier boomgaarden die Co-bomen momenteel onderhoudt liggen in de Waalsprong. De vraag naar meer huisvesting in drukke, stedelijke gebieden bedreigt het bestaan van groene locaties zoals de boomgaarden. Toch willen Van Harten en Broeder zichzelf geen milieuactivisten noemen. Hoewel ze zich hard maken voor het behoud van de boomgaarden, is milieuactivisme of het tegengaan van verstedelijking niet hun drijfveer.

Werk moet leuk blijven

Het onderhouden van een boomgaard is niet alleen hard werken. Volgens Van Harten is het project leuk houden en mensen bij elkaar brengen een groot onderdeel van de organisatie. ‘Co-bomen begon met alleen Bas en mijzelf, maar het groeide al snel uit tot meer dan honderd leden. Toen zijn we gestopt met tellen,’ zegt Van Harten. Festivals die de organisatie organiseert trekken tegenwoordig bijna duizend bezoekers.

De festivals, waar het oogsten van groente en fruit wordt gecombineerd met optredens, worden gehouden in vijftien verschillende, groene locaties. Daarnaast organiseren vrijwilligers andere activiteiten, waaronder fietstours, het brouwen van kruidendrankjes en het maken van bijenhotels. Hierbij werkt Co-bomen samen met brouwerijen zoals Nevel en lokale kinderopvangen en scholen.

Boodschap aan de jeugd

Monique Schoutsen, informatiespecialist bij de universiteitsbibliotheek, is al sinds het begin onderdeel van de organisatie. ‘Ik groeide op met tomaten, aardappels en bloemen om me heen. De boomgaarden waren voor mij een oase van rust, toen ik voor het eerst met ze in aanraking kwam.’ Schoutsen voelde zich daarom meteen aangetrokken tot het project van Co-bomen. Maar het ledenbestand van de organisatie is aan het vergrijzen.

‘De Waal werkt voor de Nijmeegse jeugd als een soort psychologische barrière. Het weerhoudt ze ervan de noordelijke, groene kant van de stad te ervaren,’ vindt Schoutsen. Zij denkt dat het essentieel is dat jongeren de Waal oversteken en een handje komen helpen in de boomgaarden. ‘De boomgaarden zijn een gezonde plek weg van de stad en een fantastische plek om nieuwe mensen te ontmoeten en het gevoel van gemeenschap te ervaren.’

Op 4 en 5 september organiseert Co-bomen De Oversteek, een tweedaags festival. Broeder: ‘Dit lijkt me de perfect plek voor jongeren om kennis te maken met Co-bomen en ons werk. Mijn boodschap: voel je uitgenodigd om eens een kijkje te komen nemen.’