Hoe Linda Duits juist ‘de verstikkende monocultuur’ van de periferie uitdraagt
-
Vicevoorzitter Wilma de Koning in de Nijmeegse Studentenkerk. Foto: Tom Hessels
OPINIE - De Amsterdamse onderzoeker Linda Duits toog naar Nijmegen voor een promotie en schrok van de centrale plaats die God innam tijdens de plechtigheid. Als ‘perifere’ hoogleraar die graag in de hoofdstad komt, verbaast Jos Joosten zich daar dan weer over. ‘Een typisch gevalletje van gewetensvrijheid’, aldus Joosten.
Linda Duits vindt er iets van.
Duits is columniste op de website van het UvA-tijdschrift Folia, in haar biootje noemt ze zich een ‘weggelopen wetenschapper’ (zelf associeer ik ‘weglopen’ met huisdieren en boze pubers, maar ik vermoed dat het hier een positieve draai tracht te geven aan het feit dat ze kennelijk geen baantje aan de universiteit heeft). Een tijdje geleden maakte Duits spraak met haar luid gezongen lof van de Grote Stad – in concreto Amsterdam.
Mijzelf is dat onderscheid provincie-grote stad nooit echt in het oog gesprongen, maar dat komt ongetwijfeld omdat ik tot op het bot provinciaal ben en bovendien graag in de hoofdstad kom. Daarnaast is mijn indruk dat dat onderscheid tussen grote stad en periferie, in een tijd dat we allemaal wereldwijd verbonden zijn, toch wat aan relativering toe is – ook al vanwege de zorgwekkende verhalen over de aantrekkelijkheid van een stad vol B&B’s en bijbehorends.
Duits trok niettemin anno 2017 (en dus niet 1947) een complete met Nutella besmeerde rolkoffer aan clichés open:
‘Het klopt dat Amsterdam vooroploopt in het uitdragen van inclusiviteit. Dat is ook de reden dat zoveel mensen de ellendige provincie verruilen voor onze mooie stad. Ieder jaar vluchten jonge en minder jonge mensen weg uit de verstikkende monocultuur van de periferie. Weg van de seksistische oom, weg van de racistische buurman, weg van de homofobe klasgenoten.’
Inclusiviteit
Dit is bloedserieus en totaal onironisch. Geestig is dan wel weer dat de rest van haar column een even warm als voorspelbaar pleidooi is voor ‘inclusiviteit’. Deze week werd namelijk duidelijk hoe inclusief Duits denkt, als ze een keertje buiten Amsterdam verzeild raakt:
‘Onlangs was ik op een promotieplechtigheid waar God een centrale plaats innam, en dan niet vanwege de onderzoeksthematiek. Bij aanvang ging de plaatsvervangend rector voor in gebed en ook de performatieve daad van het benoemen tot doctor werd gedaan in naam des heren. Pas na een slotgebed (Almachtige God, wij danken U voor Uw weldaden, U, die leeft en heerst in de eeuwen der eeuwen) was de ceremonie voltooid. De leden van de promotiecommissie, waaronder ik, stonden tijdens die momenten een beetje ongemakkelijk te staan. Dat gold ook voor de promovenda. Een verdediging zonder God was niet mogelijk, zo werd ik geïnformeerd.
Dit gebeurde aan de Radboud Universiteit, die ondanks de naamswijziging van 2004 nog steeds een katholieke universiteit is.’
Een beetje ongemakkelijk
Die inclusiviteit geldt kennelijk niet, zodra je geconfronteerd wordt met lui die anders zijn dan je van thuis gewend bent.
Dan wordt het allemaal ‘een beetje ongemakkelijk’.
En tegenover dat soort vreemd gedrag kent Duits slechts één Absolute Cosmopolitische Waarheid:
‘Vrijheid van religie betekent ook dat je moet kunnen kiezen voor een godsdienstloze levenshouding. Te stellen dat je dan maar aan een andere universiteit had moeten promoveren gaat te ver. Er is in de wetenschap ruimte voor religie, maar de wetenschap dient religie niet op te dringen aan haar beoefenaars.’
Plots blijkt Duits gewoon haarfijn de doxale moraal van ‘de verstikkende monocultuur van de periferie’ uit te dragen.
Haar kosmopolitische periferie, natuurlijk. Maar voor het paternalistische ideeëngoed én toontje (‘de wetenschap dient…’) maakt dat niet uit.
Terwijl er volop keuze is voor een ‘godsdienstloze levenshouding’. En de oplossing is natuurlijk precies wat Duits zelf al suggereert. We hebben in Nederland geen door een staatsgodsdienst gedomineerd unisono universitair bestel. Je hoeft niet aan een bijzondere universiteit te studeren, te promoveren of te werken. Iedereen mag, niemand moet. En daarbij zijn de openbare universiteiten in aantal en omvang ver in de meerderheid. Keuze genoeg.
Mij persoonlijk lijkt dit dus een typisch gevalletje van gewetensvrijheid. Maar op een of andere manier valt dat soort vrijheid buiten Duits’ afgedwongen inclusiviteit. Daarmee staat ze, grappig genoeg, plots heel dicht bij de types die per se varkenskarbonaadjes willen barbecueën naast een moskee.
Jos Joosten is hoogleraar Nederlandse letterkunde aan de Radboud Universiteit.
Daan schreef op 23 oktober 2018 om 16:09
Begrijp ik het goed dat de heer Joosten van mening is dat iemand die liever geen gebed in de promotie wil, naar een andere universiteit zou moeten vertrekken? Is het onderzoek, of zelfs studeren aan de Radboud Universiteit alleen voorbehouden aan hen die zich 100% comfortabel voelen met de katholieke kerk?
Toen ik hier kwam studeren, heb ik expliciet gevraagd hoe groot de rol van het geloof is binnen de universiteit. Mij werd verzekerd dat dit geen invloed had op mijn studeren hier. Had ik beter moeten weten, en dan maar ergens anders moeten gaan studeren, als ik liever geen diploma uitreiking heb die direct verwijst naar een traditie waarin bijvoorbeeld mijn seksualiteit als ongeordend wordt gezien. Tuurlijk, bij een diploma uitreiking ben je niet alleen, wellicht zijn er juist veel mensen die hun diploma ontvangen die het katholieke karakter wel erg fijn vinden, daar ben ik dan bereid in te schikken. Bij een promotie, ben je echter alleen. Het is jouw promotie, een belangrijk moment in het leven van iedere wetenschapper. Is het volgens Joosten de bedoeling dat deze persoon al de eventuele godsdienstkritiek inslikt en rustig luistert naar een gebed? Is de promotie er voor God, of is deze er voor de gepromoveerde? Ik hoop dat laatste.
Aan de Radboud Universiteit vindt in verschillende vakgebieden erg mooi onderzoek plaats. Ik weet niet hoe het in de groep van de heer Joosten is, maar naar mijn idee kun je als promovendus op de ene universiteit heel ander soort onderzoek doen dan aan de andere. Verschillende universiteiten hebben binnen bepaalde vakgebieden immers verschillende expertises. Zijn de expertises op de Radboud Universiteit van de heer Joosten alleen toegankelijk voor iemand die zich wil schikken naar de katholieke traditie, of zijn we op een universiteit waar we de vrijheid hebben om vraagtekens te zetten bij tradities, godsdienst en ceremonies? Ik wens de heer Joosten alle mogelijkheden toe om te bidden wanneer hij dat wil, maar voor zichzelf, niet voor mij.
Arnaud schreef op 23 oktober 2018 om 17:38
“Toen ik hier kwam studeren, heb ik expliciet gevraagd hoe groot de rol van het geloof is binnen de universiteit. Mij werd verzekerd dat dit geen invloed had op mijn studeren hier.”
Dat heeft het toch ook niet? Zelfs de befaamde atheïst Daniel Dennett krijgt van de RU een eredoctoraat. Het gaat hier alleen om een gebed tijdens de promotieplechtigheid. Ik ben zelf niet katholiek maar ik vind het niet vreemd dat een katholieke universiteit, gesticht met het geld van de Nederlandse katholieke gemeenschap tijdens academische plechtigheden wat gebeden ten tonele voert — gebeden waar je als promovendus verder niet van gevraagd wordt er mee eens of oneens te zijn of zelfs maar mee te bidden.
“Aan de Radboud Universiteit vindt in verschillende vakgebieden erg mooi onderzoek plaats. Ik weet niet hoe het in de groep van de heer Joosten is, maar naar mijn idee kun je als promovendus op de ene universiteit heel ander soort onderzoek doen dan aan de andere. Verschillende universiteiten hebben binnen bepaalde vakgebieden immers verschillende expertises.”
Je zou zelfs kunnen beargumenteren dat dat mooie onderzoek juist geïnspireerd wordt door de katholieke grondslag van de RU. Er komen jezuïeten lezingen astronomie geven (https://www.voxweb.nl/nieuws/een-boeiende-tijd-om-astronoom-te-zijn) en de afdeling Medische Ethiek van de Medische Wetenschappen heeft al sinds de oprichting van de faculteit een prominente plek ingenomen. En dan vergeten we nog het onderwijs: vanwege de katholieke grondslag krijgen vanaf de stichting van de universiteit alle studenten, van natuurkunde tot rechten, minstens één vak filosofie gedurende hun opleiding, waarin ze leren reflecteren op de grondslagen van hun eigen vakgebied. Uniek in Nederland. Het een komt nu eenmaal voort uit het ander.
Man in the Middle schreef op 23 oktober 2018 om 20:55
!Triggerwarning!: Dit bericht bevat ondanks de serieuze ondertoon ironie 🙂
Als er ergens juist een ”verstikkende monocultuur” aan het ontstaan is, dan is dat wel aan de UvA waar mevrouw Duits columns schrijft voor het universiteitsblad. Onder heel veel goede bedoelingen en sympathieke leuzen (Meer diversiteit! Meer inclusiviteit!) bedolven, ligt een contradictoir (zogenaamd postmodernistisch) en donkerrood communistisch gedachtengoed dat het daglicht niet verdragen kan en dolgraag vrijheid van meningsuiting, de biologie én de verlichting op de vuilnishopen van de geschiedenis wil gooien. Een diverser land betekent ook universiteiten waar nog weleens een gebedje opgezegd wordt, maar dat is weer ietsje té divers blijkbaar. Zo’n religieuze uiting is verre van oderdrukkend, tenzij je een of andere verborgen machtsstructuur ontwaart die alleen een moreel verheven incrowd kan zien en denkt te mogen gebruiken als stok om het ”Gesundes Volksempfinden” mee kunnen slaan. Of tracht mevrouw Duits dat juist vanuit een andere hoek (de extreem linkse) te cultiveren? Jawel lieve mensen, de Koude Oorlog is weer terug, maar dan in onze hoofden. Politieke correctheden zijn de nucleaire raketten van vandaag. Enig verschil met de Koude Oorlog is dat ze daadwerkelijk gebruikt worden! Het zijn geen woorden, maar aantallen die ertoe lijken te doen. Let the culture wars begin! Want praten heeft blijkbaar geen zin!