Vorige maand was er plots ophef rondom de kleine talenstudies. De opleidingen Frans en Duits krijgen weliswaar extra geld van de overheid, maar moeten samen een landelijk programma vormgeven. Wat betekent dit precies, en hoe moet het nu verder?

Wat was er alweer aan de hand?

Met de zogeheten Sectorplannen, waarin universiteiten samen afspreken wat ze gaan doen, verdeelde Onderwijsminister Robbert Dijkgraaf (D66) vlak na Pasen 200 miljoen euro aan Nederlandse universiteiten. Het geld is onder andere bedoeld om meer vaste medewerkers in dienst te nemen, wat ten goede moet komen aan het onderwijs en onderzoek.

In de media ging de meeste aandacht naar het Sectorplan Talen. Daarin werd onder andere benoemd dat te weinig studenten voor een talenopleiding kiezen, waardoor het tekort aan leraren voor Duits en Frans stijgt. Dat heeft dan weer als gevolg dat kwaliteit van het talenonderwijs afneemt, met een kleinere instroom tot gevolg. Zo ontstaat een vicieuze cirkel.

Daarom klonk in een aanbeveling van de Nationale Commissie Sectorplannen (NCSP) aan de minister dat voor de vakken Frans en Duits moet worden “toegewerkt naar een gezamenlijk landelijk (bachelor)programma.”

Kan je binnenkort dan nog maar aan één Nederlandse universiteit een opleiding Frans of Duits volgen?

Die vrees leefde even bij de betrokken opleidingen. Maar in een Kamerdebat over de Sectorplannen gaf Dijkgraaf aan dat de aanbevelingen van de NCSP geen onderdeel zijn van het Sectorplan.

‘Het gaat niet om een landelijke bachelor, maar om een landelijk programma’, zegt hoogleraar Franse literatuur en cultuur Alicia Montoya van de Radboud Universiteit desgevraagd. ‘Studenten in Nijmegen gaan heus geen veertien weken college volgen in Groningen.’

Wat betekent het dan wel?

Die vraag is op dit moment niet helder te beantwoorden, want de betrokken opleidingen moeten het nieuwe programma nog vormgeven.

‘Voor zowel Frans als Duits is de sector van plan toe te werken naar een gezamenlijk curriculum, dat gezamenlijk gedragen wordt door alle universiteiten waar nu opleidingen Frans of Duits zijn’, zegt een woordvoerder van minister Dijkgraaf desgevraagd. ‘Daarbij profileert iedere universiteit zich binnen het vakgebied.’

‘We hebben net een docent geworven die specialist is in hedendaagse Franse rap’

De Nijmeegse opleiding Frans profileert zich onder andere op het vlak van Franse taalvariatie en Franse populaire cultuur, aldus Montoya. ‘We hebben net een docent geworven die specialist is in hedendaagse Franse rapmuziek’, zegt ze. Ook is de opleiding sterk in Nederlands-Franse literaire betrekkingen en boekgeschiedenis, met enkele grote onderzoeksprojecten op dit gebied.

Bij Duits is de Radboud-expertise vooral gericht op het leren van de taal en de cultuur, aldus hoogleraar Duitse Taal en Cultuur Paul Sars. ‘Wij willen de schakel tussen voortgezet onderwijs en de lerarenopleiding vormen, andere opleidingen focussen meer op literatuur of geschiedenis.’ De Nijmeegse opleiding heeft een deel van het bachelorprogramma samen ingericht met Duitse universiteiten zoals Duisburg-Essen. ‘Voor ons is Duisburg dichterbij dan Leiden’, aldus Sars.

Hoe nu verder?

De decanen van de betrokken universiteiten voeren overleg met het ministerie van OCW, om de opleidingen vorm te geven in een gezamenlijk programma. In een brief riepen de landelijke hoogleraren en teamleiders Frans op om zo nauw mogelijk betrokken te worden bij de uitwerking van de plannen.

‘De minister heeft hier kennis van genomen en hij ziet de kracht van de samenwerking van de Sectorplannen’, zegt de woordvoerder van de minister. ‘Het is aan de sector om hier verder over in gesprek te gaan met alle betrokkenen en hier invulling aan te geven.’

‘De praktische organisatie wordt een grote uitdaging’

Een grote uitdaging is de praktische organisatie, waarschuwt Paul Sars. ‘Hoe kun je al die samenwerkingsverbanden in een voor studenten studeerbaar programma krijgen? Dat wordt nog een hele puzzel, maar dat we kwaliteiten hebben en kunnen samenwerken staat buiten kijf. We hebben een team met Duitsers en Nederlanders dat wat betreft expertise en leeftijd evenwichtig is opgebouwd, dus er is veel mogelijk.’

Hoeveel studenten Frans en Duits zijn er eigenlijk aan de Radboud Universiteit?

Het aantal studenten bij de opleiding Frans schommelt de laatste jaren rond de vijftien. ‘Dat aantal is weliswaar minder dan twintig jaar geleden, maar de kwaliteit van de studenten is hoger’, zegt Montoya. ‘We leveren bovengemiddeld veel studenten af aan de research masters.’

De opleiding Duits heeft het nog moeilijker. Nijmegen telde dit jaar slechts zes eerstejaars; in 2017 waren dat er nog 24. Volgens de betrokken docenten kampt de opleiding met een imagoprobleem – onder andere omdat op de middelbare school te veel aandacht is voor tekstverklaren en woordenkennis.en te weinig voor actief communiceren en cultuurbegrip.