Halverwege 2019 leek onderzoeker Sebo Uithol van het Donders Instituut kansrijk voor een prestigieuze Europese subsidie. Vox volgde de zenuwslopende procedure, en tekende Uithols teleurstelling op toen hij de beurs net niet kreeg en zijn aanstelling onverbiddelijk ophield. Hoe is het anderhalf jaar later met de neurowetenschapper?

Op 17 januari legt Sebo Uithol de laatste hand aan zijn werkkamer, op de eerste verdieping van zijn huis in de Achterhoek. ‘Alleen de plinten moeten nog geschilderd worden.’ Het afgelopen kalenderjaar maakte hij meters met de verbouwing van het jarendertighuis – ‘een opknappertje’ – dat zijn vrouw en hij in 2017 kochten. Nu is het nagenoeg af, precies twee dagen voordat hij vanuit huis voor het eerst college moet geven, als docent bij de Universiteit Leiden.

Dat Uithol het afgelopen jaar zoveel tijd kon besteden aan klussen in huis was in feite een geluk bij een ongeluk. Toen de neurowetenschapper zomer 2019 net misgreep bij een Europese onderzoeksbeurs kwam er een abrupte pauze in zijn carrière en had hij tijdelijk – tegen wil en dank – een stuk minder om handen.  ‘Af en toe was het best eenzaam’, zegt hij nu, terugkijkend. ‘Helemaal samen met de coronamaatregelen. Ik kwam maar weinig mijn spreekwoordelijk erf af.’

Deceptie

Vox volgde Uithol in 2019 tijdens alle stappen van zijn subsidie-aanvraag. Deze Starting Grant van de European Research Council (ERC) à 1,5 miljoen euro hoopte hij, in zijn eigen woorden, te gebruiken als ‘springplank naar een vaste baan’ op de Radboud Universiteit. In het allerlaatste stadium viel hij af, na een interview door een commissie van experts op het Brusselse hoofdkwartier van de ERC.

Na deze deceptie hoopte hij een vergelijkbaar onderzoeksvoorstel in te kunnen dienen als Vidi-subsidieaanvraag bij onderzoeksfinancier NWO, maar ook dit plan ging niet door. Zijn onderzoeksinstituut, het Donders Centre for Cognition (DCC) binnen de Faculteit Sociale Wetenschappen, wilde hem niet al bij voorbaat een vaste baan aanbieden. Dat is sinds 2018 een vereiste voor Nijmeegse Vidi-aanvragers. Ook gesprekken met andere faculteiten en zelfs rector Han van Krieken leverden niets meer op.

Het gevolg was dat Uithol eind 2019 zijn werkkamer in het Spinozagebouw voor het laatst achter zich dicht trok. ‘Het is verbazingwekkend hoe hard je in korte tijd kunt vallen’, zei hij daar destijds over. ‘In juni ben je nog dé kandidaat en krijg je van alle kanten support, een paar maanden later zit je in de WW.’

Gratis werk

Zijn werkloosheidsuitkering had nog flink wat om handen, vertelt hij nu, doordat hij een paar jaar in Duitsland en Italië gewerkt had. ‘Het UWV had bijvoorbeeld een speciaal formulier nodig uit Berlijn en Rome voordat het die werkjaren mee kon tellen. Op zo’n moment merk je wel dat de Europese samenwerking minder gestroomlijnd is dan zou moeten.’ Uiteindelijk kwam het vereiste papiertje met de juiste stempels precies op tijd binnen. ‘Dat gaf wat lucht om rustig naar nieuw werk te zoeken.’

In het begin combineerde hij die banenjacht ook nog met het afronden van publicaties en afstudeerprojecten van studenten. ‘Als je contract ophoudt is het werk nog niet meteen klaar. Ik had natuurlijk kunnen weigeren om die studenten nog te helpen, maar dan zou ik hen wel erg benadeeld hebben. Het wordt min of meer van je verwacht dat je dit soort dingen ook doet als je geen aanstelling meer hebt.’

‘Binnen een etmaal had ik een gesprek en een contract’

Solliciteren deed hij ondertussen volop. Van postdoc-banen tot tenure-track-posities, en op universiteiten van Utrecht tot Twente – op tientallen vacatures reageerde hij. Lange tijd zonder succes. ‘Voor een postdoc-project was ik inmiddels te ervaren, en bij posities voor universitair docent of een tenure track is de competitie groot. Heel frustrerend – je weet dat je iets kunt en graag wilt, maar steeds lukt het net niet.’

Natuurlijk, relativeert Uithol meteen, was het fijn dat hij in 2020 meer tijd met zijn vrouw en twee kinderen kon doorbrengen, en hun huis kon verbouwen. ‘Ik heb er het beste van gemaakt. Maar op een gegeven moment begon ik me ook wel zorgen te maken om de hypotheek.’ Daarom solliciteerde hij steeds vaker op niet-wetenschappelijke banen, bijvoorbeeld als data-analist of adviseur bij gemeentes. Toch was het daar ook lastig tussenkomen, als veertiger met vooral ervaring in academisch onderzoek.

Verlossend telefoontje

In december kwam eindelijk een verlossend telefoontje uit Leiden. Of Uithol een jaar lang docent wilde worden bij psychologie. ‘Ik was daar eerder afgewezen voor een tenure-track-baan, maar nu zochten ze op korte termijn iemand die breed inzetbaar was, om cursussen te geven en scripties te begeleiden. Binnen een etmaal had ik een gesprek gehad en zat het contract in mijn mail.’

Inmiddels vult Uithol vier van zijn vijf werkdagen met Zoom-vergaderingen en het geven van online colleges. Hij brengt studenten wetenschapsleer en programmeren bij, en coördineert een vak over neuroimaging-technieken. Een flinke uitdaging tijdens corona. ‘Een EEG-practicum (waarbij je elektrodes op iemands hoofdhuid plakt, red.) kun je niet doen op anderhalve meter afstand.’ Een voordeel van corona is wel dat hij niet naar Leiden toe hoeft. ‘Dat scheelt twee uur treinen – enkele reis.’

De vijfde dag doet hij onderzoek. In oktober moet dat weer leiden tot een Vidi-aanvraag, hoopt hij. Of dat vanuit Leiden is, weet hij nog niet. Mogelijk komt ook de Radboud Universiteit weer in beeld. ‘Daar geld ik nu als externe kandidaat, dat maakt het makkelijker.’ Voor mensen van buiten de RU geldt namelijk dat ze pas een vaste baan (of tenure track) aangeboden hoeven te krijgen op het moment dat ze de NWO-subsidie binnengehaald hebben.

Kritisch

Al heeft Uithol er nu geen last van, nog steeds is hij kritisch op het Nijmeegse Vidi-beleid. Daarmee schiet de Radboud Universiteit zichzelf in de voet, vindt hij. ‘Mijn aanvraag eind 2019 werd intern binnen het DCC geblokkeerd op basis van een abstract van 300 woorden, zonder de mogelijkheid om weerwoord te geven.’

Dat schrikt mensen af om in Nijmegen te komen werken als ze richting de ‘Vidi-fase’ in hun carrière gaan, zegt Uithol. ‘Ik heb collega’s die twijfelen of ze wel in Nijmegen een Veni-beurs willen indienen.’ Willen ze namelijk een paar jaar later een Vidi aanvragen, als vervolg op zo’n Veni-project, dan vallen ze als interne kandidaat onder het strenge Nijmeegse regime.

‘Voorlopig ben ik weer een jaar onder de pannen’

Ondanks het onbevredigende einde van zijn vorige baan binnen het Donders Instituut heeft Uithol de Radboud Universiteit nog niet afgeschreven. ‘Maar ik moet me natuurlijk wel welkom voelen op de afdeling waar ik zou komen te werken. De komende tijd ga ik onderzoeken waar dat het meest het geval is.’

Een baan als wiskundeleraar, zoals hij ooit suggereerde, staat in ieder geval voorlopig in de ijskast. ‘Ik doe dit nu met plezier, voorlopig ben ik weer een jaar onder de pannen. Daarna zien we wel weer.’