De Nobelprijs voor de Natuurkunde is voor de bedenkers van het Higgsdeeltje: de Engelsman Peter Higgs en de Belg François Englert. De Nijmeegse bijdrage zit ‘m vooral in de experimenten die het deeltje vorig jaar hebben aangetoond. ‘We zijn heel trots dat we aan het experimentele werk hebben deelgenomen.’

Higgs en Englert ontdekten onafhankelijk van elkaar in 1964 een manier om de massa van elementaire deeltjes te verklaren: het Higgsmechanisme. Englert werkte aan de universiteit van Brussel nauw samen met Robert Brout. Brout overleed twee jaar geleden en kan daarom de prijs niet meer krijgen (de Nobelprijs wordt niet postuum uitgereikt). Vorig jaar juli werd hun theorie bevestigd toen het Europese onderzoekscentrum CERN bekendmaakte dat het Higgsdeeltje daadwerkelijk was gevonden. De grote prijs gaat dus naar de theoretisch fysici en niet naar de fysici die de afgelopen jaren hun handen uit de mouwen staken: de bouwers van de 27 kilometer lange deeltjesversneller op CERN of de onderzoekers die de gigantische brei aan data analyseren op zoek naar de sporen van Higgs. Toch is hoogleraar hoge energiefysica Nicolo de Groot blij. Met zo’n honderd collega’s volgde hij de persconferentie van het Nobelprijscomité bij Nikhef in Amsterdam, het Nationaal instituut voor subatomaire fysica, dat het onderzoek van de Nederlanders op CERN coördineert. ‘We zijn heel trots dat we aan het experimentele werk deelnemen dat tot deze prijs heeft geleid. Het was natuurlijk te verwachten dat de prijs naar Higgs en Englert zou gaan. Allereerst zijn die mensen heel erg oud, dus je moet een beetje opschieten als je hen wilt eren. Bovendien: bij het experimentele werk is het heel lastig om een of twee personen aan te wijzen.’ Maar een Nijmeegse aandeel in de ontdekking is er zeker. ‘Het is een prijs voor de theoretici dus ons past bescheidenheid. Maar we hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan het experimentele werk. We hebben de elektronica van een van de detectoren ontworpen. En we zijn een van de leidinggevende groepen geweest in een van de analyses waarmee het Higgsdeeltje is aangetoond.’ Sinds het Higgsdeeltje vorig jaar werd waargenomen, is er alleen maar meer bewijs boven tafel gekomen, vertelt De Groot. ‘We hebben drie keer zoveel data en daarmee ook de eigenschappen kunnen meten. En we kunnen stellen: het is inderdaad een Higgsdeeltje.’ Misschien zijn er zelfs meerdere Higgsdeeltjes, voegt De Groot eraan toe. Maar dat is iets voor later. ‘Nu gaan we aan de champagne.’ / Martine Zuidweg