Wetenschappers verklaren politiek (stem)gedrag vaak door naar iemands opvoeding of opleiding te kijken. Agnes Akkerman, hoogleraar Arbeidsmarkt Instituties en Arbeidsrelaties, gaat het anders doen en onderzoekt wat de invloed van de werkvloer is op politieke keuzes. Vrijdag hield ze haar oratie.

Stemt een werknemer met een strenge baas eerder op een autoritaire leider? Hebben collega’s van buitenlandse komaf invloed op iemands immigratieopvattingen? En wat gebeurt er met de politieke interesse en ambities van een werknemer als zijn klachten op het werk niet serieus worden genomen? Hoogleraar Agnes Akkerman en haar team gaan de komende vijf jaar minimaal 5.000 werknemers volgen om bovenstaande vragen te beantwoorden.

‘Mondigheid is de schakel tussen politiek en werk’

Akkerman gaat één element op de werkvloer extra goed bestuderen: de mondigheid van werknemers. ‘Dat is wat mij betreft de schakel tussen werk en politiek. We gaan kijken hoe werknemers voor zichzelf opkomen en hoe daar op gereageerd wordt – en hoe dat dan doorwerkt naar politiek gedrag.’ Een goed voorbeeld zijn de Portugese timmerlieden die in 2015 aan de Nijmeegse Waalbrug werkten en van wie onterecht salaris werd ingehouden. Wie daarover klaagde, werd ontslagen. Vervolgens besloten de werklui om contact te zoeken met de pers, hetgeen zelfs tot Kamervragen leidde. ‘We gaan uitzoeken onder welke condities werknemers actie ondernemen binnen de werkomgeving, en wanneer hun mondigheid overslaat naar politieke actie.’

Klagen

Er wordt op verschillende manieren op mondige werknemers gereageerd. Vaak zoekt de leidinggevende mee naar een oplossing, soms wordt de klacht genegeerd. De verschillende reacties lokken steeds ander politiek gedrag uit. Zo kan een genegeerde klacht ervoor zorgen dat iemands politieke zelfvertrouwen een deuk oploopt. Maar positieve reacties van collega’s kunnen zijn protest ook juist intensiveren. ‘Daarnaast wordt het de mondige werknemers soms zelfs kwalijk genomen dat ze een probleem ter sprake hebben gebracht. Wat doet dit met iemands mondigheid buiten het werk, als burger, als kiezer?’ Ook dat zullen Akkerman en haar team gaan onderzoeken.

[kader-xl] Inkomen

Het team van Akkerman gaat zich niet alleen richten op politieke participatie. ‘We gaan ook onderzoeken in hoeverre iemands mondigheid en de reactie daarop in de werkomgeving invloed hebben op zijn of haar opvattingen over inkomen en immigratie. ‘De hypothese is dat mensen die tijdens het werk veel mensen ontmoeten met andere meningen, meer tolerantie ontwikkelen ten opzichte van andere opvattingen.’ Daarnaast gaat promovenda Antonia Stanojevic onderzoeken welke werknemers met een autoritaire baas geneigd zijn om ook op een autoritaire politieke leider te stemmen, en wie juist een antipathie ontwikkelt voor zulke politici.'[/kader-xl]