Het strafbaar stellen van illegaliteit zal niet tot gevolg hebben dat uitgeprocedeerde asielzoekers naar ‘huis’ gaan. Slecht plan dus, stelde migratierechtdeskundige en Eerste Kamerlid (GroenLinks) Tineke Strik vanmiddag in het Actualiteitencollege. Neem Duitsland. Daar is al een paar jaar sprake van het strafbaar stellen van illegaliteit. Het gevolg? Het aantal illegalen is niet afgenomen. Tineke Strik, migratierechtdeskundige en Eerste Kamerlid namens GroenLinks, haalt het voorbeeld aan in haar Actualiteitencollege in de hal van het Erasmusgebouw. Ze is gevraagd uitleg te geven over het wetsvoorstel ‘strafbaarstelling illegaliteit’, waar in de media en in de politiek momenteel een boel over te doen is. Waar hebben we het eigenlijk over? Op dit moment verblijven naar schatting honderdduizend mensen illegaal in Nederland. Het gaat om mensen zonder (of met een verlopen) visum of verblijfsvergunning. Een deel van die groep bestaat uit uitgeprocedeerde asielzoekers. Illegalen mogen niet werken en hebben geen ziektekostenverzekering. Ze krijgen echter wel medische zorg als die acuut nodig is en hun kinderen mogen naar school. Het voorstel van Fred Teeven, staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, is nu om illegaal verblijf aan te merken als ‘overtreding’. Wordt de illegaal een tweede keer aangetroffen, dan wordt die beticht van het plegen van een misdrijf. Gevolg: de illegaal kan de gevangenis in. Maar, zegt Tineke Strik, door mensen op te sluiten bevorder je niet hun terugkeer. ‘Maar we schrikken andere illegalen wel mooi af’, is een argument dat politici die vóór zijn – onder hen de VVD-fractie – hanteren. Mis, zegt Strik. En dan volgt haar Duitse voorbeeld. Er komen niet minder illegalen, maar de illegalen worden wel minder zichtbaar. Ze sluiten zich op uit angst staande gehouden te worden door de politie. Hun kinderen durven ze niet meer naar school te brengen en artsen durven zieke illegalen niet meer te helpen uit angst zelf in de problemen te komen. Het risico dat illegalen in de ‘overlevingscriminaliteit’ terecht komen is groot, aldus Strik. Waarom wil Teeven dan toch ‘zijn’ wetsvoorstel, dat nu in de Tweede Kamer ligt, doorduwen? ‘Om daadkracht te tonen. Te laten zien dat de regering hard optreedt.’ Volgens Strik is het strafbaar stellen van illegaliteit geen oplossing voor het illegalenprobleem. ‘Het is jammer dat momenteel wordt gefocust op het wetsvoorstel, terwijl er al tien jaar andere suggesties op het bureau van justitie liggen. Bijvoorbeeld om in gesprek te gaan met illegalen over waaróm ze niet terug kunnen. Dat levert veel meer op.’ / Annemarie Haverkamp