MH17, de nepaanslag op journalist Babchenko en de fratsen van president Poetin. In de nieuwste roman van A.F.Th. van der Heijden is de actualiteit nooit veraf. Denker des Vaderlands René ten Bos sprak in LUX met de auteur over de scheidslijn tussen echt en fake news.

Een gesprek met de Denker des Vaderlands kan alle kanten opgaan en dat was met auteur A.F.Th van der Heijden niet anders. Een uiteenzetting over navelpluis, de zwarte lyriek van Louis-Ferdinand Céline en de contrapuntische afwisseling van het alledaagse en het verhevene in het werk van Gerard Reve: het passeerde gisteravond allemaal de revue in een uitverkochte theaterzaal in LUX.

Van der Heijden, strak in het pak en met modieuze rode das, beantwoordde de vragen van Ten Bos rustig, bedachtzaam, in mooi geformuleerde volzinnen. Af en toe spreidde hij de armen, nu en dan kreeg hij de lachers op zijn hand.

Monument

Rode draad van het vraaggesprek was Van der Heijdens nieuwste roman, Mooi doodliggen. De titel verwijst naar het trucje waarmee baasjes bij de hondenuitlaat aan andere baasjes tonen hoe goed hun hond wel niet naar hen luistert.

Ook Grigori Moerasjko, het hoofdpersonage van Van der Heijdens nieuwe boek, kan mooi doodliggen. Hij ondergaat hetzelfde lot als de Russische journalist Arkady Babchenko. Die werd afgelopen mei bloedend aangetroffen in zijn eigen flat, zogezegd neergeschoten. Zelfs zijn eigen vrouw wist niet dat de aanslag in scène was gezet was door hemzelf en de Russische geheime dienst. Het nieuws liet Van der Heijden niet los: ‘Hoe speel je het klaar om je eigen vrouw een etmaal lang vergeefs te laten rouwen?’

Of de scheidslijn tussen echt en fake news een thema is in het werk van Van der Heijden, wilde René ten Bos weten. ‘In een roman lieg je de waarheid bij elkaar’, aldus de auteur. ‘Ik tover een ander soort waarheid tevoorschijn, waar de lezer ook wat mee kan. De roman zit ergens tussen echt en fake news.’

En dan te bedenken dat Mooi Doodliggen eigenlijk maar een spin-off is van een nog groter werk over MH17 dat op z’n vroegst volgende zomer verschijnt. Hoe verantwoordt de auteur het feit dat hij amusement schrijft over een nationale ramp? ‘Je zou een marmeren moment kunnen maken, of bomen in een bepaald patroon op een stuk land zetten als eerbetoon voor de gevallenen’, aldus Van der Heijden. ‘Ik heb gekozen voor een monument van taal.’

Verengelsing

Toen Ten Bos informeerde naar de mening van Van der Heijden over taalverarming nam het gesprek heel even een andere wending. ‘Ik vind dat er een tribunaal moet komen om de Nederlandse taal te redden, naar analogie met het Joegoslaviëtribunaal in Den Haag’, zei Van der Heijden.

Wie de schrijver zo allemaal zou willen aanklagen? ‘Diegenen die er voorstander van zijn om het hele academische leven in Nederland te verengelsen’, luidde het verrassende antwoord. ‘Je laat niet zomaar je eigen taal verkwanselen.’ Waarop een spontaan applaus losbarstte in de zaal.