Minister Jet Bussemaker wil af van de keuring van elke afzonderlijke opleiding. Daarvoor in de plaats worden instellingen als geheel onder de loep gelegd. Niet best, schrijft AKKU-voorzitter Lisa Busink. Kijk maar wat er bij slagers gebeurt, die hun eigen vlees mogen keuren.

In het land van Jet Bussemaker werd de strenge keuring van vlees door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) voor slagers afgeschaft, omdat deze strenge keuring een tijd- en geldrovende klus was. Ervan uitgaande dat elke slager de beste wilde zijn, werd erop vertrouwd dat slagers hun eigen vlees verantwoord konden keuren en de kwaliteit van het vlees zou toenemen. Om nog wel een oogje in het zeil te houden, zou de NVWA alleen eens in de zes jaar een vlugge blik in de winkel werpen om te checken of alles er nog wel netjes bij ligt. Wat gebeurde? De slagers kregen in de gaten dat ze konden bezuinigen op hygiënevoorschriften. Zolang ze er maar voor zorgden dat de winkel er netjes bij lag en het vlees mooi werd gepresenteerd; dan was het goed. En toen viel de eerste dode…

Dit is precies wat Jet Bussemaker wil met onderwijs onder het mom van ‘instellingsaccreditatie’. Accreditatie is een duur woord voor het toetsen van onderwijs, wat er voor moet zorgen dat de kwaliteit van het onderwijs gewaarborgd blijft. Nu wordt elke afzonderlijke opleiding eens in de zes jaar geaccrediteerd. Landelijk hebben 71 opleidingen een ‘onvoldoende’ gescoord en die moeten nu een herstelperiode van twee jaar in. Behoorlijk streng dus!

Maar dit kost best wat tijd en geld en dat heeft Jet niet over voor het onderwijs. Instellingsaccreditatie is de heilige graal van Jet en haar instellingsbestuurders. Deze vorm van accreditatie toetst alleen de onderwijsinstelling en kijkt dus niet naar de op zichzelf staande opleiding. De hogescholen en de universiteiten zijn zo zelf verantwoordelijk voor het toetsen van de opleidingen. En dit bespaart tijd en geld.

Belofte
Ondanks de belofte van Den Haag om meer geld te investeren in onderwijskwaliteit ter compensatie van het invoeren van het leenstelsel, gaan ze er dus toch op bezuinigen. Op deze manier zal de onderwijskwaliteit niet gewaarborgd blijven. Onderzoek van de Landelijke Studentenvakbond wijst uit dat maar liefst 90 procent van de opleidingen die niet door de opleidingsaccreditatie kwamen, wel voldoende waren verklaard onder het nieuwe systeem van instellingsaccreditatie. Simpelweg omdat de instelling als ‘geslaagd’ zou worden beoordeeld.

Nu wordt er een pilot gehouden om te kijken of instellingsaccreditatie werkt. Om mee te doen aan deze pilot moeten onderwijsinstellingen bewijzen dat ze een eigen systeem van toetsing hebben. Ook moeten ze in het verleden bewezen hebben goed te zijn in het herstellen van opleidingen die met een onvoldoende beoordeeld zijn. Dit betekent dat de hele pilot wordt beoordeeld op basis van de prestaties van onderwijsinstellingen die al geoefend zijn in het uitvoeren van instellingsaccreditatie. Maar zo hoort een pilot niet te gaan. Je beoordeelt de kwaliteit van een zak appels ook niet alleen op de appels die er het lekkerst uit zien. Nee, om echt na te gaan of je een goede koop gaat maken, kies je willekeurig een aantal appels en beoordeel je die. Als minister van niet alleen onderwijs, maar ook van wetenschap, hoor je toch te weten dat een goed experiment altijd gebeurt op basis van willekeur. Denk aan Volkswagen: er is een auto die alleen maar ‘schoon’ is wanneer hij getest wordt. Willen we dit soort taferelen ook in ons onderwijs?

Gebakken peren
En vergeet niet waar het allemaal om draait: de onderwijskwaliteit. Deze komt in het geding als alleen de instelling wordt geaccrediteerd. Je diploma zegt dan alleen wat over de kwaliteit van de instelling waar je onderwijs hebt gevolgd en niet over de kwaliteit van de opleiding die je hebt gevolgd. Stel: je volgt een fantastische opleiding pedagogische wetenschappen aan universiteit x en deze instelling komt niet door de accreditatie heen. Dan zit jij met de gebakken peren. Het zal lijken alsof je opleiding helemaal niet zo fantastisch is, omdat je aan een universiteit met een onvoldoende op het rapport hebt gestudeerd. Maar ook: stel, je volgt een ondermaatse opleiding politicologie aan een fantastische universiteit. Vervolgens kom je compleet onvoorbereid op de arbeidsmarkt terecht. Wie wil er nou achter komen dat zijn diploma niks waard is?

Wij, studenten, gaan toch ook niet elkaars toetsen nakijken? Een slager keurt toch ook zijn eigen vlees niet? Bij studentenvakbond AKKU staat onderwijskwaliteit erg hoog in het vaandel en die blijft niet gewaarborgd met instellingsaccreditatie. Bij de opening van het academisch jaar zei Theo Engelen nog een voorstander te zijn van dit systeem. De vraag die ik wil stellen: waarom iets willen repareren wat niet kapot is?