Docent Internationale Betrekkingen Thomas Eimer overleed vorige week aan de gevolgen van een korte maar slepende ziekte. Een portret van de anti-autoritaire pijproker met hart voor de zaak.

In 2012 solliciteerde Thomas Eimer op een vacature voor docent Internationale Betrekkingen aan de Radboud Universiteit. De Duitser, die promoveerde aan de Freie Universität in Berlijn, viel tijdens zijn sollicitatie op door zijn creatieve en verfrissende kijk op het onderwijs.

Bij studenten viel die aanpak in de smaak. Eimer, zowel politicoloog als filosoof van opleiding, bracht in zijn colleges verschillende invalshoeken samen. Studenten beleefden veel plezier aan zijn lessen en voelden zich serieus genomen door de docent die uitgebreid de tijd nam om hun vragen te beantwoorden.

Eimer benaderde studenten altijd vanuit een gelijkwaardige positie. Hij was ervan overtuigd dat een hiërarchische relatie een goede omgang tussen student en docent in de weg stond. Als scriptiebegeleider gaf hij studenten de ruimte om de thema’s te kiezen die dicht bij hun hart lagen. Het schrijven van een scriptie vergeleek hij wel eens met het bezoeken van een vreemde stad: je kunt er naartoe trekken met een uitgestippeld parcours met de toeristische hoogtepunten, maar op de bonnefooi rondlopen is ook een optie. In doodlopende steegjes deed je volgens Eimer de beste ontdekkingen.

Calcutta en Manaus

Als onderzoeker specialiseerde Eimer zich in de Critical Political Economy, meer specifiek in het eigendomsrecht, vooral in India en Brazilië. Hij ging er prat op om niet alleen het verhaal van grootgrondbezitters en paramilitaire groepen te vertellen, maar ook dat van de oorspronkelijke -van hun land beroofde- bewoners, de onderdrukten en de onzichtbaren. Met name bij die laatste groepen lag zijn hart.

Collega’s noemen Eimer iemand voor wie het persoonlijke en wetenschappelijke altijd met elkaar verbonden waren. Als hij geen financiering kreeg voor een onderzoeksproject, reisde hij in de zomervakantie op eigen houtje naar Calcutta of Manaus om in gesprek te gaan met inwoners over hun politieke strijd en onderdrukking. Dat was niet zonder risico: een paar keer moest hij samen met activisten op gevaar voor eigen leven vluchten. Verschillende activisten waarmee hij bevriend raakte, werden later vermoord.

De strijd voor rechtvaardigheid zat Eimer in het bloed. Als iets niet eerlijk was, dan ging hij het gevecht aan, onder andere als lid van de facultaire medezeggenschap en de opleidingscommissie. Het kon hem als Duitser wel eens frustreren dat hij niet kon doorgronden hoe machtsrelaties werkten in de Nederlandse academische wereld, waar veel gepolderd wordt. Hij wilde gewoon weten waar de macht zat, zodat hij er tegenaan kon schoppen.

Pijproker

Eimer groeide op in Keulen en verkaste later naar Berlijn, een stad die erg belangrijk voor hem was en waar hij met veel weemoed over kon vertellen. Collega’s typeren hem als een intellectueel die zijn onderzoek verknoopte aan literatuur en muziek. Zelf zag hij zich meer als schrijver en als filosoof dan als wetenschapper.

In het centrum van Nijmegen kon je hem zomaar tegen het lijf lopen, discussiërend met collega’s of vrienden op een terras, of – in de aanloop naar verkiezingen – flyerend voor de lokale afdeling van de SP. In de vakgroep ontfermde hij zich over nieuwe collega’s uit Duitsland, omdat hij wist waar ze in Nederland zoal tegenaan konden lopen. Op de universiteit kon je hem pijp rokend aantreffen in de middenberm van de Heyendaalseweg. Eigenlijk had hij willen stoppen met roken, maar het rookverbod dat anderhalf jaar geleden in ging op de campus vond hij zo paternalistisch dat hij van de weeromstuit besloot de pijp een tweede leven te gunnen.

Onderzoeksjournalist

De laatste tijd voelde Eimer zich wat minder thuis aan de universiteit. Met name de structurele onderfinanciering en de daaruit voortvloeiende werkdruk waren hem een doorn in het oog. Net als veel collega’s worstelde hij met de indeling van zijn werktijd. Hij kreeg een paar tegenslagen te verwerken. Na negen jaar in Nijmegen was hij nog steeds universitair docent, ondanks zijn publicatielijst. Om slagkrachtiger tegen het onrecht in de wereld te vechten, overwoog hij om parallel een carrière als onderzoeksjournalist te starten. Hij wilde met zijn werk een breder publiek bereiken dan alleen de gepriviligeerde academici die toegang hebben tot de met een wachtwoord-beschermde wetenschappelijke artikelen.

Eimer twijfelde of hij wel in Nijmegen wilde blijven wonen. Als vrijgezel voelde hij zich niet altijd op zijn plek in een stad vol jonge en gesettelde mensen. Hij had vergevorderde plannen om naar Schiedam te verhuizen, wat dichter bij de Randstad, maar dat is er niet meer van gekomen.

Citroensorbet

Alles veranderde in november, toen bij Eimer alvleesklierkanker werd vastgesteld. Afschuwelijk, oneerlijk en Scheisse vond hij dat. Zolang het kon, trok hij zich op aan outliers in de statistieken waaruit bleek dat er ook mensen nog jaren met de ziekte konden leven. Toen de dokters hem vertelden dat hij was uitbehandeld, ervoer hij dat als een schok.

De weinige tijd die hem restte, wilde hij zo efficiënt mogelijk benutten. In het hospice ontving Eimer studenten om papers of hun thesis te bespreken. Samen met collega’s diende hij nog onderzoeksvoorstellen in. Enkele papers die niet helemaal af raakten, plaatste hij op zijn website. Zijn levensproject was een boek schrijven over eigendom, vanuit een filosofische invalshoek. Toen hij zag dat dit niet meer zou lukken, maakte hij er een manifest van.

De laatste maand van zijn leven overleefde Eimer, die geen vast voedsel meer kon eten, op ossenstaartsoep en citroensorbet. Familieleden, vrienden en collega’s die in het hospice op bezoek kwamen, werden geraakt door de mooie, open en eerlijke gesprekken die ze met hem konden voeren.

Vorige week overleed Thomas Eimer. Hij werd 46 jaar oud. Een deel van zijn nalatenschap gaat op zijn verzoek naar de Rosa Luxemburgstichting in Duitsland, het wetenschappelijk bureau van Die Linke, een Duitse democratisch-socialistische politieke partij.

Dit in memoriam is gebaseerd op gesprekken met Maurits Meijers, Angela Wigger, Gaard Kets en Luuk Schmitz.