‘Gezellig en informeel’ of juist ’te lief’? Studenten en medewerkers brainstormen over de nieuwe universitaire identiteit
In elf dialoogsessies bespreken studenten en medewerkers de identiteit van de Radboud Universiteit. Vox woonde een sessie bij in Huize Heyendaal. ‘Er zijn honderd nationaliteiten in Nijmegen, maar die zie je nog niet allemaal terug aan de universiteit.’
Een woensdagmiddag in Huize Heyendaal. In de statige Marijnenzaal – gedecoreerd met imposante lambriseringen, glas-in-loodramen en een kleine bibliotheek – zijn de tafels opgesteld in een carrévorm.
‘Als jullie denken aan de identiteit van de Radboud Universiteit, welk woord komt dan bij jullie op?’, vraagt gespreksleider Anouta de Groot van Radboud Reflects aan tien medewerkers en twee studenten die hier de komende twee uur met elkaar in gesprek gaan. De aangereikte woorden – pseudo-vooruitstrevend, verbindend, menselijke maat, thuis, samenhorigheid, onder constructie, e.a. – noteert ze met een zwarte stift op een flipover.
Kernwaarden
De dialoogsessie vindt plaats anderhalf jaar nadat de Nederlandse bisschoppen het predicaat ‘katholiek’ van de Radboud Universiteit hebben afgenomen, na een lang conflict met de toezichthouders van de universiteit en het Radboudumc.
Een medewerker van Vox mocht de sessie bijwonen op voorwaarde dat geen namen van deelnemers genoemd werden in het stuk. Dit om de dynamiek van het gesprek niet te verstoren.
‘Wat voor universiteit willen we zijn, rekening houdende met waar we vandaan komen?’
De Radboud Universiteit is nog steeds een bijzondere universiteit (zie kaderstuk, red.). In aanloop naar het 100-jarige jubileum in 2023 wil de universiteit nu uitzoeken hoe ze daar concreet invulling aan geeft, onder andere via dialoogsessies. In totaal worden elf sessies georganiseerd: negen in het Nederlands, twee in het Engels.
Rector magnificus Han van Krieken zei eerder tegen Vox dat twee vragen in de sessie aan bod moeten komen. ‘Wat voor universiteit willen we zijn, rekening houdende met waar we vandaan komen en met onze kernwaarden ‘verbonden’, ‘nieuwsgierig’ en ‘reflectief’? En hoe geven we inhoudelijk invulling aan onze bijzondere status?’
Ter voorbereiding kregen alle deelnemers twee teksten opgestuurd: de missie van de universiteit en het boek Een kleine geschiedenis van de Radboud Universiteit van universiteitshistoricus Jan Brabers, waarin vijf belangrijke momenten uit de geschiedenis van de universiteit worden belicht.
Persoonlijke touch
De deelnemers aan deze sessie hebben hun lunchpauze in ieder geval niet opgeofferd om de universiteit te bewieroken. ‘Ik dacht altijd dat de Radboud Universiteit at the head of the game was op vlak van antiracisme, maar aan de universiteiten van Amsterdam en Utrecht zijn ze verder op dat vlak’, zegt een student. ‘We noemen ons wel emancipatoir, maar we moeten nog stappen zetten.’
Een medewerker merkt op dat de waardering voor het onderwijs in verhouding tot het onderzoek nog steeds achterblijft. En dat het lastig is om de persoonlijke touch met de studenten te behouden als ze zo massaal in aantal blijven toenemen.
Even later vraagt de gespreksleider de deelnemers naar het kenmerkende karakter van de Nijmeegse universiteit. ‘Bij andere universiteiten waar ik heb gewerkt, zijn faculteiten losse entiteiten’, zegt een hoogleraar. ‘Hier verhoud je je als medewerker of als student meer tot de universiteit als geheel. Dat maakt dat je je meer gezien voelt.’
Trage besluitvorming
Op vlak van emancipatie heeft de universiteit het altijd goed gedaan, merkt iemand op. Niet toevallig zit onder de deelnemers een eerstegeneratiestudent. ‘Ik heb mijn ouders moeten uitleggen wat het verschil is tussen een bachelor en een master’, vertelt ze. Toch kan de Radboud Universiteit volgens de deelnemers nog een extra emancipatiegolf gebruiken: ze is nog altijd voornamelijk wit. ‘Er zijn honderd nationaliteiten in Nijmegen, maar die zie je te weinig terug aan de universiteit’, merkt een medewerker op.
‘Wie echt impact wil maken, moet knopen doorhakken’
Het laagdrempelige, informele en gezellige karakter van de universiteit zien de deelnemers als een troef. Maar het feit dat alles van onderuit wordt georganiseerd, heeft ook nadelen. ‘Zijn we niet met zijn allen te lief voor elkaar?’, vraagt iemand zich af. Besluitvorming duurt soms lang. ‘Wie echt impact wil maken’, zegt iemand, verwijzend naar de titel van de Strategie van de universiteit, ‘moet knopen doorhakken’.
Terugkoppeling
Opvallend afwezig in het gesprek is het katholieke karakter van de universiteit. ‘We hebben de afgelopen twee uur veel thema’s behandeld, maar daar zijn we helaas niet aan toegekomen’, merkt De Groot op aan het einde van het gesprek. Na de sessie stelt ze een geanonimiseerd verslag van de dialoogsessie op, bedoeld voor de identiteitscommissie en het college van bestuur van de Radboud Universiteit.
De input van de dialoogsessies wordt op verschillende manieren meegenomen. De missie van de universiteit ligt in principe vast, maar kleine aanpassingen op basis van de dialoogsessies zijn mogelijk, aldus de gespreksleider. Op een Academic Affairs-bijeenkomst op woensdag 13 april komt een terugkoppeling van wat in de dialoogsessies is gezegd. Volgend collegejaar, wanneer het 100-jarige lustrum van de universiteit wordt gevierd, volgt een speciale editie van Radboud Magazine met interviews met studenten en medewerkers over de identiteit van de universiteit.
Bijzondere universiteit
Ook al is ze niet meer katholiek, de Radboud Universiteit is nog steeds een bijzondere universiteit. Dat komt omdat ze – anders dan de meeste universiteiten – een private organisatie is, namelijk een stichting. Rijksuniversiteiten, ooit opgericht door de overheid, zijn juridisch gezien publiek van aard. Toezichthouders van rijksuniversiteiten worden dan ook door de overheid benoemd. Aan bijzondere universiteiten zoals Tilburg University, de Vrije Universiteit en de Radboud Universiteit is dat niet het geval.
Leden van de raad van toezicht van de Radboud Universiteit werden tot anderhalf jaar geleden benoemd door de Bisschoppenconferentie, nadat ze voorgedragen waren door de leden van de Stichting Katholieke Universiteit. Sindsdien gebeurt dit door de zittende leden van de raad van toezicht, en voor één lid op voordracht van de medezeggenschap. Ook gelden aan bijzondere universiteiten andere regels voor de medezeggenschap, zoals de stemverhouding tussen studenten en medewerkers.
L.J. Lekkerkerk (Hans) schreef op 7 april 2022 om 11:59
“Opvallend afwezig in het gesprek is het katholieke karakter van de universiteit.”
Dat men daar niet aan toe kwam, zegt dat ook niet dat deelnemers het belang ervan niet zien? Gelet op de secularisering niet verbazend, lijkt me.
Misschien die bijzondere status opgeven en pleiten voor schrappen van ‘Artikel 23’ in alle vormen van onderwijs?