Het neerschieten van het Russische vliegtuig door Turkije maakt de politieke verhoudingen in de strijd tegen IS extra duidelijk, zegt politiek filosoof Evert van der Zweerde. Vanmiddag is hij de spreker tijdens het Actualiteitencollege.

Vloog de Russische straaljager nu wel of niet in het Turkse luchtruim toen het bruut werd neergehaald door de Turken en op Syrisch grondgebied terechtkwam? Die vraag is moeilijk te beantwoorden nu wetenschappelijke inzichten en propaganda door elkaar heen de media bereiken. Turkije en Rusland gaan het over die vraag niet eens worden, zo lijkt het.

Hoe dan ook is het optreden van Turkije wel erg bruut te noemen, zegt politiek filosoof Evert van der Zweerde in aanloop naar het Actualiteitencollege van Radboud Reflects vanmiddag. ‘Het komt wel vaker voor dat Russische vliegtuigen het luchtruim van een NAVO-lidstaat binnenvliegen. Die worden dan ook niet direct neergehaald. Meestal worden er vier F16’s op afgestuurd om het vliegtuig terug te escorteren naar Rusland.’

Van der Zweerde sluit niet uit dat Turkije even zijn spierballen wilde laten zien. ‘Maar het kan ook een incident geweest zijn. Je weet nooit of het bevel uit Ankara kwam, of dat er een lokale leider aan zet is geweest.’

Achtertuin
In het college zal Van der Zweerde de nadruk leggen op de positie van Rusland, het land waar zijn voornaamste expertise ligt. ‘Wat veel mensen in Europa zich niet realiseren, is dat de regio waar Syrië en Irak liggen, zo ongeveer de achtertuin is van Rusland. Dat Poetin zich mengt in de strijd tegen IS, is begrijpelijk te noemen. Wat overigens niet betekent dat het ook verstandig is.’

Volgens Van der Zweerde zijn er twee hoofdredenen voor de Russische inmenging in de regio. ‘Het is Poetins grote angst dat er olie- en gasstromingen ontstaan waar het land geen invloed op heeft.’ Turkije wordt ervan verdacht brandstoffen te importeren vanuit IS-gebied, terwijl Rusland partij kiest voor president Bashar al-Assad, een man met wie het goed zaken kan doen. ‘Deze allianties komen door het neerhalen van het Russische toestel duidelijk naar voren.’

De andere belangrijke factor is de aanwezigheid van veel moslimminderheden in de Kaukasus. ‘Rusland is bang dat die minderheden zullen radicaliseren. Er zijn nu al zo’n zevenduizend Russische staatsburgers die meevechten aan de zijde van IS. Daar verbleekt het Nederlandse aantal jihadstrijders bij.’ / Mathijs Noij

Het Actualiteitencollege van Radboud Reflects begint om 12.45 uur in het Grotiusgebouw – en dus niet op de gebruikelijke locatie in de Erasmustoren.