Dossier

Is het contact met de Kerk voltooid verleden tijd?

26 okt 2021

De formele banden tussen de Radboud Universiteit en de Katholieke Kerk zijn dan wel doorgesneden, informeel lopen nog heel wat lijntjes tussen beide partijen. Maar blijft dat ook in de toekomst het geval?

Toen alles nog koek en ei was tussen beide partijen, lieten de bisschoppen zich wel eens zien op de campus van de Radboud Universiteit. Bij het jaarlijkse werkbezoek bijvoorbeeld, waar naast een lunch ook gesprekken met bestuurders van de universiteit en het Radboudumc over de katholieke identiteit op de agenda stonden.

De bisschoppen hadden tot één jaar geleden dan ook een formele rol in het bestuur van de universiteit: zij benoemden nieuwe leden in de raad van toezicht van de Radboud Universiteit en het Radboudumc. Na een lang conflict tussen beide partijen is dat niet meer het geval. Daarmee is de formele band tussen Kerk en universiteit doorgesneden.

Gebouwen en financiën

Heeft dat als gevolg dat de universiteit en de Kerk minder contact hebben met elkaar? In een recent interview met Vox bevestigde bisschop van Den Bosch Gerard de Korte al dat de band met de universiteit minder intens is geworden. ‘Doordat ze niet meer institutioneel geborgd is, hangt de band af van de welwillendheid en het besef van bestuurders, studenten en professoren.’

De huidige bisschop van Den Bosch wil, met andere woorden, graag een goed contact houden met de Radboud Universiteit, maar daarmee is niet gezegd dat zijn opvolger dat ook wil. In tegenstelling tot De Korte stond een meerderheid van de Nederlandse bisschoppen namelijk achter het besluit om het predicaat ‘katholiek’ van de Stichting Katholieke Universiteit, de toezichthouder van de universiteit en het Radboudumc, af te nemen.

Ook aan kant van de Radboud Universiteit is het contact met de Kerk voortaan afhankelijk van personen. ‘Op bestuurlijk vlak hebben we inderdaad geen formele band meer’, zegt rector magnificus Han van Krieken. ‘Maar we hebben nog steeds een theologische faculteit en andere katholieke instellingen op de campus. Overigens heb ik nog informeel contact met de bisschop van Den Bosch, de laatste keer was een maand geleden.’

Han van Krieken. Foto: Bert Beelen

De rector vindt het belangrijk om te benadrukken dat er twee soorten katholieke universiteiten zijn: zij die rechtstreeks onder het kerkelijk gezag vallen en zij die dat niet doen. ‘De Radboud Universiteit is nooit een kerkelijke universiteit geweest’, zegt hij. ‘Bisschoppen hadden hier alleen indirect een rol, bij de benoemingen van leden van het stichtingsbestuur dat fungeerde als toezichthouder, niet bij benoemingen van het college van bestuur. Alleen de faculteit theologie heeft een meer kerkelijke rol (zie kaderstuk, red.).’

Affiniteit

Tot voor kort hield voormalig vicevoorzitter Wilma de Koning zich binnen het college van bestuur van de universiteit bezig met het dossier katholieke Kerk. Zij werd intern en extern geprezen om haar kennis van dat dossier, maar zij werkt inmiddels niet meer in Nijmegen. Verschillende katholieke medewerkers op de campus met wie Vox sprak, maken zich zorgen over haar – nog aan te stellen – opvolger: zal hij of zij ook affiniteit hebben met de katholieke Kerk?

‘Het is niet zo dat de opvolger van Wilma de Koning automatisch de portefeuille katholieke identiteit krijgt’

Op dit moment beheert de rector het dossier katholieke identiteit en de contacten met de Kerk en Rome, samen met directeur van de Honours Academy Annemarie Hinten-Nooijen. ‘Het is niet zo dat de opvolger van Wilma de Koning in het college van bestuur automatisch de portefeuille katholieke identiteit krijgt’, zegt Van Krieken. ‘Als de nieuwkomer geen affiniteit heeft met het dossier Kerk, dan is de kans groot dat het dossier bij mij blijft.’

Boekvoorstelling

Bestuurlijk is er dus geen overleg meer tussen Kerk en universiteit. Toch lopen nog heel wat lijntjes tussen beide partijen, met name via de katholieke instellingen op de campus. De band is wellicht het duidelijkst in de Studentenkerk, waar twee studentenpastores lid zijn van de katholieke Parochie Heilige Geest, net als twee van de zeven bestuursleden. ‘Zelf heb ik natuurlijk een goed contact met bisschop De Korte’, aldus studentenpastor Jos Geelen.

Namens de faculteit theologie heeft decaan Carl Sterkens regelmatig overleg met vertegenwoordigers van de Kerk. ‘Over onze onderzoeksplannen en hoe het reilt en zeilt in Nederland heb ik bijna met alle Nederlandse bisschoppen gesprekken gehad’, zegt hij. ‘En ik heb regelmatig contact met oversten van religieuze ordes en congregaties.’

Volgens Hans Krabbendam van het Katholiek Documentatiecentrum (KDC) is het contact tussen zijn instituut en de Kerk nog steeds goed, misschien zelfs verbeterd sinds de universiteit niet meer katholiek is. ‘We hebben niet voor niets het persoonlijk archief van Kardinaal Simonis gekregen na diens overlijden’, zegt hij. ‘En bij een boekpresentatie van een collega was bisschop De Korte onlangs aanwezig.’

Religieuze instituten

Een ander geluid is te horen bij de drie onderzoeksinstellingen van de Radboud Universiteit die zijn opgericht door religieuze ordes. Het Titus Brandsma Instituut, het Nijmeegs Instituut voor Missiewetenschappen en het Instituut voor Oosters Christendom hebben geen formele link met het instituut Kerk, maar wel met de Konferentie Nederlandse Religieuzen (KNR), de koepelorganisatie van religieuze ordes en congregaties in Nederland.

‘Voor ons is de relatie met ordes en congregaties veel wezenlijker dan die met de kerkprovincie’, zegt Herman Westerink, directeur van het Titus Brandsma Instituut. ‘Als medewerkers van het TBI al contact hebben met bisschoppen, dan is dat op persoonlijk niveau.’

Berchmanianum. Foto: Dick van Aalst

‘De missionerende instituten die voor ons van belang zijn (zie kaderstuk, red.), staan wat autonomer ten opzichte van de kerkprovincie’, zegt Frans Wijsen, directeur van het Nijmeegs Instituut voor Missiologie. Op persoonlijk vlak heeft hij wel informele contacten met het bisdom van Roermond. ‘En de beschermheer van het NIM is kardinaal Peter Turkson. Ik heb hem meerdere keren bezocht en hij heeft ons hier bezocht. Hij draagt ons instituut een warm hart toe.’

Het Instituut voor Oosters Christendom is opgericht door Paters Assumptionisten, maar is niet verbonden met de katholieke kerk, vertelt medewerker Alfons Brüning. ‘De bisschop zal wel weten wie we zijn, maar is minder betrokken bij onze activiteiten hier.’

Gerard de Korte. Foto: Erik van ’t Hullenaar

Acte de présence

Nog een laatste keer terug naar bisschop De Korte. Die komt naar eigen zeggen minder naar de campus van de Radboud Universiteit dan vroeger. ‘Het is een kwestie van acte de présence geven op een moment dat ik een uitnodiging krijg en ik ruimte in mijn agenda heb.’

‘Ik wacht met spanning de uitkomst van het identiteitstraject van de universiteit af’

Volgens de bisschop ligt de bal nu bij de universiteit. Wil zij in de toekomst nog contact houden met de Kerk? ‘Ik wacht met spanning de uitkomst van het identiteitstraject van de universiteit af’, zegt hij.

Dat traject, waar alle studenten en medewerkers van de Radboud Universiteit aan kunnen meewerken, moet tegen het eeuwfeest van de universiteit in 2023 afgerond zijn. Pas dan zal duidelijk worden hoe de band tussen de Radboud Universiteit en de Kerk in de toekomst is.

Geef een reactie

Vox Magazine

Het onafhankelijke magazine van de Radboud Universiteit

lees de laatste Vox online!

Vox Update

Een directe, dagelijkse of wekelijkse update met onze artikelen in je mailbox!

Wekelijks
Nederlands
Verzonden!