De Stichting Praemium Erasmianum kent een studieprijs toe aan het proefschrift van Joas Wagemakers, onderzoeker en docent Islam & Arabisch aan de Radboud Universiteit. Wagemakers promoveerde in november 2010 cum laude op zijn dissertatie over de Jordaanse radicaal-islamitische ideoloog Abu Muhammad al-Maqdisi.

De Stichting Praemium Erasmianum kent jaarlijks maximaal vijf Studieprijzen toe voor bijzondere dissertaties op het gebied van geesteswetenschappen en maatschappij- en gedragswetenschappen. De Studieprijs bestaat uit een geldbedrag van € 3.000 en een oorkonde.

Gematigd-extreme ideoloog
Joas Wagemakers ontvangt de prijs voor zijn proefschrift A Quietist Jihadi-Salafi.The Ideology and Influence of Abu Muhammad al-Maqdisi. Het onderzoek gaat over de ideologie van de Jordaanse radicaal-islamitische Abu Muhammad al-Maqdisi in de context van het salafisme, een stroming binnen de islam. Salafisme wordt doorgaans in drie categorieën verdeeld: het quiëtisme, dat zich op missionaire activiteiten en onderwijs richt en politiek veelal mijdt; het politiek salafisme, dat juist zeer politiek geëngageerd is; en het jihadi-salafisme, dat zich, soms met geweld, tegen de bestaande regimes in de moslimwereld keert omdat deze niet-islamitisch zouden zijn vanwege het feit dat ze de islamitische wetgeving (sharia) niet of niet volledig invoeren.
Wagemakers laat zien dat al-Maqdisi zowel in de quiëtistische (gematigde) als de jihadistische (extremistische) categorie thuishoort. Dit verklaart waarom deze ‘gematigde extremist’ in sommige contexten wel en in andere juist niet invloedrijk is geweest.

Breder belang
Belangrijk criterium voor de bekroning van een proefschrift met de Praemium Erasmianum is ‘de casusoverstijgende behandeling van het onderwerp en het bredere belang van het boek voor andere disciplines’, aldus het persbericht. Daarmee wordt, denkt Wagemakers, bedoeld dat zijn proefschrift niet alleen relevant is voor het leven en denken van al-Maqdisi, maar ook voor andere processen van radicalisering. ‘Mijn studie beschrijft hoe radicalisering in z’n werk gaat, hoe tekst en context, Koran en omgeving, elkaar beïnvloeden. Op zich is het geen spectaculaire ontdekking dát dat zo gaat, maar ik heb het wel voor het eerst heel systematisch aangetoond. Mijn proefschrift geeft bovendien een tot dan toe niet verschenen inkijk in de ideologische achtergrond van het salafisme. En het laat zien hoe ideologie – en dat stuk is zeker casusoverstijgend – evolueert.’

Veni
Wagemakers ontving in september een Veni-subsidie van de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) waarmee hij onderzoek gaat doen naar islamitische activisten (sociaal en/of politiek) in Jordanië. Wagemakers is als onderzoeker ook verbonden aan het instituut voor internationale betrekkingen Clingendael.

Uitreiking
De Studieprijzen Praemium Erasmianum worden op donderdag 15 december uitgereikt in Amsterdam. /Anja van Kessel