Jasper liet zich opnemen in een kliniek. De geschiedenisstudent was gameverslaafd. In het spel RuneScape voelde hij zich veilig. Via een blog hoopt hij (inmiddels afgekickt) de aandacht voor gameverslaving te vergroten.

Een eigen YouTube-kanaal, met een eerste video. Dat is het laatste doel dat Jasper (24, achternaam bekend bij de redactie) nog heeft staan voor 2018, zo vertelt hij, vlak voor kerst in het Cultuurcafé. Hij lacht. ‘Maar dan moet ik mezelf wel gaan filmen, natuurlijk.’ En dat is spannend. Zoals zoveel dingen nog spannend zijn voor Jasper. ‘Dit interview ook, bijvoorbeeld’, zegt hij. ‘Het is nieuw. Ik heb het nog nooit gedaan, en de kans is daarom groot dat ik het fout doe. Zo werkt het in mijn hoofd.’

‘De eerste dagen in de kliniek? Het was echt hel’

Het lastige is dat Jasper veel nieuwe dingen deed, het afgelopen halfjaar. Dat zit zo: Jasper was jarenlang vooral heel erg Gasparus, zijn avatar in het online rollenspel RuneScape. Op het hoogtepunt van zijn verslaving stond hij op om te gamen, at hij tijdens het gamen, en ging hij pas naar bed als hij klaar was met gamen. Tot hij dit jaar in één keer afkickte. ‘Op 25 april ging ik de kliniek in. Sindsdien heb ik niet meer gegamed, en ook geen alcohol gebruikt, geen drugs, niet gegokt. Helemaal geen gebruik.’ Jasper vertelt openhartig over zijn heftige jaar, óók over de moeilijkste momenten, toen hij zelfs met suïcidale gedachtes kampte.

Hoe gaat het nu met je?

‘Prima, eigenlijk. Ik loop nog wel tegen bepaalde dingen aan. Ik heb een angststoornis. Heel veel dingen vind ik eng om te doen, als er andere mensen bij zijn. En ik ben heel erg op zoek naar een stukje eigen identiteit, omdat ik altijd dat personage in de game was. Ik weet niet zo goed wat ik leuk vind in de echte wereld.’

Hoe kom je daar achter?

‘Door nieuwe dingen te proberen, maar daarbij loop ik dus telkens tegen mijn angsten aan. Dus het is een beetje een strijd. Maar wel een strijd die ik aan het winnen ben.’

Een tweede leven

Als Jasper in groep zeven van de basisschool zit, maakt een vriendje van zijn broertje een account voor hem aan op RuneScape. Dat is een online rollenspel, waarin je de identiteit van een avonturier in een virtuele, magische wereld aanneemt. In het spel kunnen spelers samen missies aangaan, zeldzame voorwerpen verzamelen en hun avatar trainen. Jasper, die naar eigen zeggen angstig is aangelegd (‘vroeger noemden ze dat verlegen’), heeft eindelijk iets gevonden waar hij goed in is. Hij gamet snel meer. Van maximaal een halfuurtje per dag tijdens de basisschool, naar meerdere uren per dag op de middelbare school, tot lange, aaneengesloten uren op de universiteit. Jasper: ‘Ook als ik níet gamede, was dat het enige waar ik aan kon denken.’

Wat maakte dat jij al je tijd in gamen wilde steken?

‘Het was een soort van veilige plek. Ik voelde me op school niet veilig, sowieso. En thuis ook niet echt. Maar in het spel wel. Daar had ik geen angsten, en kon ik doelen halen die in de echte wereld onbereikbaar waren. Het werd een soort tweede leven.’

Was er in die hele tijd niemand die je aan je mouw trok? Op school, bijvoorbeeld?

‘Nee. Ik deed alsof er niks aan de hand was. Het leek ook alsof er niks aan de hand was, ik haalde altijd goede punten. Die zelfdiscipline had ik wel. Vrienden had ik niet echt, of ze speelden ook de game. En mijn ouders, ja, die hebben ooit wel gezegd dat ik moest stoppen met gamen. Maar zij zagen ook: als ik stopte ging ik gewoon voor me uit staren.’

Wanneer was de verslaving op zijn hoogtepunt?

‘Dat waren de maanden voordat ik naar de kliniek ging. Mijn dag begon meestal zo tussen twaalf en twee. Dan deed ik mijn laptop open en ging ik ontbijten, terwijl ik aan het gamen was. Daarna ging ik tot ’s nachts door. Ik gamede ook terwijl ik avondeten maakte en opat. En áls ik niet achter mijn computer was, bijvoorbeeld als ik afval naar de container bracht, dan moest ik oortjes indoen omdat ik anders helemaal gek van mezelf werd. Die vijf minuten waren gewoon teveel. Ik had suïcidale gedachten, heb verschillende keren op mijn vensterbank gezeten, dus ja. Maar ik had mijn beste vriendin beloofd om het niet te doen, dat is mijn redding geweest.’

‘De Tank’

Uiteindelijk was voor Jasper ook duidelijk: dit kan zo niet langer. Dezelfde goede vriendin veranderde zijn RuneScape-wachtwoord, waardoor Jasper niet meer kon inloggen. Hij liet zich vrijwillig opnemen in een kliniek. Tien weken lang leefde hij volgens een streng regime. Elke doordeweekse dag om kwart voor zeven opstaan, daarna urenlang sporten en therapie volgen. En ’s avonds op vaste tijden weer naar bed.

Hoe was dat, die eerste dagen in de kliniek?

‘Hel. Het was echt hel. Ik wilde naar huis, vanaf dag één. Zo hoeft het van mij niet meer, dacht ik. Ik zei tegen mijn behandelaar: dit gaan we echt niet doen. Laat mij maar naar huis gaan, dan is het klaar.’ Jasper grinnikt. ‘Maar ja, ik kon daar niet zomaar weg.’

Wanneer veranderde jouw houding?

‘Zo’n drieënhalve week heb ik volgehouden dat ik naar huis wilde. Maar toen ben ik heel hard geconfronteerd in de groepssessie en is er wel iets geklikt. Daarna ben ik er vol voor gegaan.’

Wat was dat voor een confrontatie?

‘Op een dag werd onze groepssessie ineens begeleid door een heel brede counselor. Ik noemde hem altijd ‘De Tank’, hij was echt heel breed. En intimiderend. Die dag moest hij mij hebben. Hij ging helemaal over mijn grenzen heen: hij legde zijn been op mijn benen, tilde mijn stoel half op. Hij gooide me op de grond, ging allemaal vragen stellen: voel je je nou vernederd? Ik zei van niet, en ging gewoon weer zitten. Lekker boeiend, dacht ik. Tot hij zei: “Als je toch niks gaat doen, kun je net zo goed van een gebouw afspringen”.’

Dat is heftig.

‘Ja. Hij kon dat zeggen, hoor, want ik kon toch nergens heen. Maar ik besefte: hij heeft daar eigenlijk wel gelijk in. Want ik was toch niks aan het doen. Toen klikte er iets. Sinds die groepssessie ben ik begonnen met dingen doen.’

Verslaving op de achtergrond

Na de kliniek heeft Jasper niet één minuut meer gegamed. Ook alcohol, waar hij gevoelig voor is, laat hij links liggen. Zijn vrije tijd vult hij met nieuwe dingen proberen: sporten, met Lego knutselen. En zijn blog bijhouden, waar hij om de drie dagen openhartig over zijn verslaving schrijft.

Waarom ben je met die blog begonnen?

‘Enerzijds doe ik het voor mezelf. Het is een soort dagboek, waarin ik uitspreek hoe mijn leven is en wat ik meemaak. Ik merk dat dat heel erg helpt. Maar ik wil ook het stigma doorbreken rond gameverslavingen.’

Deze maand was je ook als ervaringsdeskundige aanwezig bij een workshop voor studenten over gameverslavingen. Heb je het idee dat dit een groot probleem is onder jongeren, en onder studenten?

‘Ja. Het speelt veel meer op de achtergrond dan andere verslavingen. Drugsverslaving en alcoholverslaving begint met feestjes en uitgaan, en eindigt alleen op je kamertje. Gamen begint én eindigt alleen op je kamertje. Je kunt het heel makkelijk verborgen houden. Aan mij kon ook niemand zien dat ik heel veel gamede. Kijk, mensen in mijn omgeving zagen het natuurlijk. Maar je bent op een gegeven moment zo emotieloos dat je gewoon niet laat zien dat het slecht gaat.’

Eerder dit jaar liet de Wereldgezondheidsorganisatie gameverslaving op de lijst van officiële verslavingen zetten. Sommigen vonden dat onzin, of niet nodig. Hoe zie jij dat?

Lachend: ‘Ik vind het geen onzin. Het is fysiek minder killing dan andere verslavingen, maar de obsessie is hetzelfde als bij drugs of alcohol. Als jij bepaalde dingen gebruikt om je gevoelens te onderdrukken, je gedachtes te onderdrukken, dan ben je verslaafd. Dat geldt ook als je de hele dag sport. Al is sporten een minder groot probleem dan cocaïne gebruiken, dat snap ik ook wel.’

Jasper heeft pasgeleden zijn bachelorscriptie ingeleverd. Een master is niet aan hem besteed, denkt hij. Hij zoekt een baan bij de overheid. En dat filmpje? Dat komt er vast nog wel, in 2018 of daarna.

Vragen over gamen of over je eigen gamegedrag? Bel de game-infolijn van het Trimbos Instituut, 0900-1995, of kijk op www.gameninfo.nl