Met geluidsgolven kun je niet alleen plaatjes maken van ongeboren baby’s, maar ook je hersenen stimuleren. Dat laten Europese hersenonderzoekers - onder meer uit Nijmegen - zien. Patiënten met bijvoorbeeld een depressie hebben in de toekomst mogelijk baat bij de nieuwe methode.

Wordt het een jongen of een meisje? Met een echoapparaat weten verloskundigen het aanstaande ouders in een handomdraai te vertellen. Dezelfde geluidsgolven die voor de bekende zwart-witte babyplaatjes zorgen, blijken nu ook een nieuwe toepassing te hebben: je kunt het brein ermee stimuleren.

Dat laat een groep Europese hersenwetenschappers zien in twee nieuwe studies die deze week uitkwamen. Rogier Mars, onderzoeker bij het Donders Instituut, was een van de onderzoekers. Met geluidsgolven (afgegeven door een soort aangepast echoapparaat) lukte het hen om de hersenactiviteit van apen te veranderen. Meerdere korte pulsjes van dertig milliseconden, afgegeven gedurende nog geen minuut, zorgden voor een effect dat tot twee uur lang bleef bestaan.

Nauwkeurig

De methode is mogelijk interessant als aanvulling of vervanging van bestaande hersenstimulatietechnieken, vertelt eerste auteur Lennart Verhagen aan de telefoon vanuit Oxford. ‘Nu gebruiken onderzoekers vaak TMS of TDCS om hersengebieden tijdelijk te activeren of juist stil te leggen. Daarmee kun je echter alleen de buitenste breingebieden bereiken.’

Bij TMS wordt een magneetpuls gegeven door een spoel tegen het hoofd te houden. Die puls verstoort vervolgens de elektrische activiteit in het brein. TDCS is een directe elektrische stimulatietechniek met elektroden op de hoofdhuid.

Met geluidsgolven zijn ook de binnenste hersengebieden goed en nauwkeurig te bereiken, laten Verhagen (die in 2012 bij het Donders Instituut promoveerde) en zijn collega’s zien in de twee publicaties in vakbladen Neuron en eLife. Het midden van het brein bevat gebieden zoals de hippocampus en amygdala, die betrokken zijn bij onder andere het geheugen en emotieverwerking.

Depressie-behandeling

Dat ook diep gelegen hersengebieden nu gestimuleerd kunnen worden, maakt de techniek in de toekomst mogelijk ook interessant voor behandeling van psychische aandoeningen zoals depressie, stress- of angststoornissen. Daarbij zijn die binnenste hersengebieden vaak aangedaan. Momenteel wordt TMS soms al ingezet ter behandeling van depressie.

Denk nu niet dat je deze stoornissen straks zomaar kunt verhelpen door even een paar geluidspulsen op de patiëntenbreinen af te vuren, tempert Verhagen de verwachtingen. ‘Je zou het misschien wel kunnen gebruiken om het effect van cognitieve of gedragstherapie te versterken.’ Als patiënten een geluidspuls krijgen meteen voorafgaand aan een sessie bij de therapeut, maakt dat hun hersenen wellicht ontvankelijker voor de therapie.

Vooralsnog is dit alles nog toekomstmuziek, benadrukt Verhagen. ‘Daarvoor zouden we dit eerst uitgebreid moeten testen in mensen. Onze studies zijn een grote stap in de goede richting, omdat we laten zien dat geluidsstimulatie in apen veilig werkt, in ieder geval bij eenmalige toepassing.’