Jo Bardoel, hoogleraar Journalistiek en Media, vertrekt. Met een gerust gemoed, want zegt hij, communicatiewetenschap zit in een flow. De opleiding is uit haar ‘academisch isolement’. ‘Ik denk dat 90 procent van onze studenten de praktijk in gaat en dan moet je die relatie in je opleiding ook leggen.’

Zo juist, in de trein van Amsterdam naar Nijmegen, bedacht hij hoeveel geluk hij eigenlijk heeft gehad. Als hij twintig jaar eerder was geboren, was hij boer geworden, want dat waren ze tenslotte allemaal in de Brabantse streek waar hij opgroeide. Tien jaar eerder was het priester geworden, want hij zat bij de paters op het gymnasium en was dat niet wat mensen toen verwachtten van de oudste zoon van een groot, katholiek gezin? Jo Bardoel (63) werd in plaats daarvan hoogleraar.

Op zijn kamer op de Thomas van Aquinostraat met uitzicht op bomen in herfstkleuren glimlacht hij. ‘De wereld is precies op tijd opengebroken. Ik heb mijn eigen weg kunnen kiezen en niet hoeven doen wat is voorgeschreven.’

NOS
Jo Bardoel is twaalf jaar verbonden geweest aan communicatiewetenschap, eerst als bijzonder hoogleraar Mediabeleid en sinds 2009 als hoogleraar Journalistiek en Media. Hij begon in Nijmegen als een man van de praktijk, hij werkte lange tijd voor de NOS in Hilversum, en kwam in Nijmegen terecht tussen hoofdzakelijk theoretici.

‘Het viel me meteen op hoe groot de afstand tot de praktijk was bij sociale wetenschappen. Men zwolg een beetje in een academisch isolement. Ik vond het raar dat studenten hier werden opgeleid alsof ze allemaal onderzoeker worden. De meesten niet natuurlijk.’

Papier
Bardoel kon zijn ei kwijt in de master journalistiek die hij ontwikkelde. Hij liet met zijn collega’s studenten daarin van meet af aan kennismaken met de praktijk door ze in kleine groepjes redacties te laten observeren. Die observaties zijn de basis voor  een vraagstelling waarover ze later hun scriptie schrijven.

Aan de master namen aanvankelijk ook studenten van de letterenfaculteit deel. Bardoel werkte daarvoor samen met bedrijfscommunicatie, overigens op verzoek van het college van bestuur. ‘Op papier was dat een prima aanpak. Voor journalistiek heb je namelijk twee dingen nodig: kennis van de samenleving, dat kan sociale wetenschappen bieden, en aan de andere kant moet je talig zijn – dat zou letteren kunnen bieden.’
Maar in de praktijk bleek het lastig om over faculteiten heen samen te werken. Daarbij had letteren minder geld in te brengen en ook minder personeel. Na twee jaar is de samenwerking gestopt. Bardoel steekt de hand ook in eigen boezem. ‘De grootste fout die ik heb gemaakt, is dat ik heb geaccepteerd om die gezamenlijke master op te zetten zonder extra middelen. Dat had ik niet moeten doen.’

Bardoels master kreeg een pluim van de visitatiecommissie. ‘Een duidelijke erkenning’, zegt Bardoel. De Nijmeegse variant is de jongste loot aan de stam, want verschillende universiteiten hebben inmiddels een master over journalistiek. Dat hoort ook, vindt Bardoel. ‘Een journalistieke opleiding hoort thuis op de universiteit. Het kan niet zo zijn dat de waakhonden van de democratie op hbo-niveau zijn opgeleid en de voorlichter die hen poogt af te poeieren op academisch niveau.’ De praktijk bij toonaangevende kranten en tijdschriften is er ook naar. Daar zitten vaker journalisten die academisch zijn opgeleid dan hbo’ers. ‘Er is een nieuwe pikorde ontstaan waarbij de fine fleur van de journalistiek academisch is opgeleid.’

Bardoel vertrekt met een gerust hart, want communicatiewetenschap zit, zoals hij het formuleert, ‘in een positieve flow’. ‘We hebben naast de journalistieke master nu ook de masterspecialisatie Media en beïnvloeding van collega-hoogleraar Moniek Buijzen, over persuasieve communicatie. Ook bij die master wordt heel duidelijk een relatie gelegd met de praktijk van reclame en marketing. Ik denk dat we op de goede weg zijn. Dit gaat zich uitbetalen.’ / Martine Zuidweg

Jo Bardoel houdt zijn afscheidsrede vrijdag 28 november om 15.00 uur in de Aula.