Bedrijfskundestudent Jonas Kool studeert een semester in Tokyo. In deze column schrijft hij over het internationale studentenleven aan Rikkyo University, een van de oudste universiteiten in Japan. Aflevering 4: verschillen in de collegezaal.

Het cliché is waar! De tijd gáát snel als je het leuk hebt. Vorige week markeerde het midden van mijn semester hier in Tokyo. Ik ben nu net klaar met alle midterms: de tussentijdse examens halverwege het semester.

Een echte tentamenperiode, zoals we die in Nijmegen kennen, kon je de afsluitende week van het eerste blok niet noemen. Hier gaat dat anders in zijn werk. Om te beginnen heb ik slechts één geschreven essaytentamen hoeven maken, de rest waren presentaties. Voor sommige mensen klinkt dat misschien als de hel op aarde, maar gelukkig vind ik het leuk om voor grote groepen te spreken.

PowerPoint

Zelfs bij vakken over financiële onderwerpen wegen presentaties zwaar in de beoordeling. Ook mensschuwe, introverte Japanners met passie voor cijfers moeten gewapend met een PowerPoint laten zien wat voor vlees ze in de kuip hebben. Een van de studenten liep vast in zijn Engels, een ander durfde niet van zijn iPhone-notities de zaal in te kijken. En heb je weleens een presentatie gehad van iemand die helemaal niet durfde op te staan om zijn presentatie te doen? Zeer onpraktisch als publiek, weet ik inmiddels uit ervaring.

Laat ik duidelijk zijn: een presentatie geven ís ook eng. Ook ik raak licht nerveus en krijg bezwete handjes op een vlinders-in-mijn-buik-manier. Maar voor Japanners is het extremer, alsof zij naakt onder het scherpe oog van een keurslager liggen. Dit is een land waar je niet mag opvallen, niet uit de toon mag vallen. Wat nou als iemand jou raar vindt? Er heerst een cultuur van sociale controle. In mijn ogen een cultuur die persoonlijke groei in de weg zit.

‘Japan is een land waar je niet mag opvallen, niet uit de toon mag vallen’

Gelukkig is de sociale omgeving binnen Rikkyo University anders, genadig en aanmoedigend. Veel Engelstalige vakken zijn bedoeld om Japanse studenten meer vertrouwen te geven in hun Engels. In Japan wordt ook onder studenten schrikbarend slecht Engels gesproken. Daardoor ligt het academisch niveau bij deze vakken een stuk lager dan ik gewend ben.

Is dat iets slechts? Ja en nee. Zeker, je gaat naar een universiteit om in jouw academische veld de speren te slijpen, natuurlijk hoop je dan op diepgang. Tegelijkertijd vind ik het inspirerend om mijn medestudenten in een paar maanden uit hun schulp te zien kruipen: hun bangige houding verandert in een meer zelfverzekerde uitstraling.

Ook betekent het dat ik me meer bezig kan houden met (voor een bedrijfskundige belangrijke) vragen als: hoe ga ik om met verschillende culturen in een team? Hoe communiceer ik toegankelijk over mijn bevindingen? Op welke manier neem ik het voortouw na tegenslagen in een groepsproject? Je kunt zelf de diepte in gaan en fouten maken in een veilige omgeving, daar krijgen we op de Radboud Universiteit bij veel vakken geen ruimte voor.

Inspiratie

Tijdens deze lessen kunnen mijn medestudenten en ik veel eigen ideeën en creativiteit kwijt. Monotone hoorcolleges kennen ze in Japan niet en boeken hoeven niet tot in detail te worden gelezen. Daarom houd ik veel tijd over voor lange weekendtrips. En dat maakt een buitenlandse uitwisseling juist zo waardevol. De inspiratie die verscholen ligt op de top van Mount Fuji, in de tempels van Kamakura, rondom het kasteel van Nagoya en tussen de aangeharkte kiezels van de botanische zen-tuinen kun je niet vangen in collegezalen of klaslokalen.

Er zijn nog veel meer plekken in Japan die het bezoeken waard zijn. Reizen is bijna een soort verslavende drug en ik zal helaas gauw geconfronteerd worden met de afkickverschijnselen. Want och, waar blijft de tijd? Ik zit al op de helft.